สันตะวาใบพาย

สันตะวาใบพาย (santawa bai phaai) สันตะวา ผักโตวา
เป็นวัชพืชที่ขึ้นในน้ำ รากยึดดิน ส่วนต่างๆ ของต้นอยู่ในน้ำ ยกเว้นดอก เป็นพืชที่มีลำต้นสั้นมาก ไม่มีไหล มีแต่รากฝอย
ใบ เป็นใบเดี่ยว ออกสลับกันที่โคนของลำต้น ก้านใบมีความยาวแตกต่างกันมาก เปลี่ยนแปลงได้ตามความลึกของน้ำ ทั่วไปอาจพบยาว 8-20 ซม. โคนของก้านใบจะแผ่ออกเป็นแผ่น มีสีขาว แผ่นใบใหญ่บางและกรอบ ลักษณะเป็นรูปหอกสำหรับแผ่นที่จม และเป็นรูปไข่ สำหรับ แผ่นที่ลอยพยุงตัวอยู่ใกล้ผิวนํ้า ยาว 6-12 ซม. กว้าง 2.5 -10 ซม. ฐานใบกลม หรือมักเว้าเป็นรูปหัวใจ ขอบใบเรียบ หรือหยักเป็นคลื่น
ดอก เป็นดอกเดี่ยวสีขาว ก้านดอกยาว 15-20 ซม. ขึ้นเหนือระดับน้ำ ดอกจะถูกชูขึ้นมาเหนือน้ำเล็กน้อย กลีบเลี้ยง 3 กลีบสีเขียว แต้มด้วยสีน้ำตาลแดง ปลายมน ติดอยู่เหนือรังไข่ กลีบดอก 3 กลีบ ค่อนข้างบาง สีขาว ที่โคนกลีบมีจุดสีเหลืองแต้มอยู่ ปลายกลีบมน ยาว 2-2.5 ซม. เกสรตัวผู้ 6-7 อัน ก้านสั้นและมีขนปกคลุม อับละอองเรณู 2 เซล สีเหลืองเข้ม หรือสีส้ม เกสรตัวเมียมีรังไข่เชื่อมติดกับฐานดอก ยาว 2-3.5 ซม. มีเนื้อเยื่อซึ่งเจริญเป็นปีก 3-5 อัน มาหุ้มผนังรังไข่ รังไข่มี 1 ห้อง (locule) แบ่งออกเป็น 6-7 ช่อง (carpel) แต่ไม่แยกออกจากกัน ท่อรังไข่ 6-7 อัน สั้นมาก ปลายแยกเป็น 2 แฉก ซึ่งยาวไม่เท่ากัน
ผล (capsule) ค่อนข้างยาว และมีปีก ภายในมีเมล็ดมาก เมล็ด มีขนาดเล็ก เมล็ดแก่สีม่วงดำ
ขยายพันธุ์โดยการแยกหน่อ และเมล็ด พบในนาข้าว ตามทางส่งนํ้า คลอง อ่างเก็บน้ำทั่วไป ทำให้การไหลของนํ้าติดขัด เป็นพืชที่อยู่ใต้น้ำจึงไม่อาจมีชีวิตอยู่ได้ในสภาพที่น้ำแห้งขอดลง