กะทกรก

กะทกรก (Ka thok rok) รก กระโปรงทอง ตำลึงฝรั่ง เถาเงาะ เถาสิงโต ผักขี้หิด เยี่ยววัว หญ้าถลกบาต หญ้ารกช้าง (ไทย) ผักแคบฝรั่ง เงาะป่า ผักอีปู่ (เชียงใหม่)
เป็นไม้เถาเลื้อย อาจมีอายุปีเดียว (annual) หรือข้ามปี (perennial) ขยี้ดูมีกลิ่นเหม็นเขียว มีขนอ่อนสีขาว หรือเหลืองอ่อนปกคลุมทั้งต้น เลื้อยพันต้นไม้อื่น โดยอาศัยมือเกาะ (tendril)
ใบ เป็นใบเดี่ยว ลักษณะคล้ายใบตำลึง ใบออกสลับกัน ยาว 5-13 ซม. กว้าง 4-12 ซม. ฐานใบโค้งเข้าคล้ายรูปหัวใจ ส่วนปลายแยกเป็น 3 แฉก ปลายใบแหลม เส้นใบเห็นได้ชัด 3 เส้น ขอบใบมีรอยหยักเป็น คลื่นเล็กน้อย มีขนสั้นๆ ก้านใบยาวประมาณ 6 ชม. หูใบซึ่งมีลักษณะเป็นแผ่น ปลายจักแหลมๆ ขนาบอยู่ที่ฐานก้านใบ ระหว่างฐานใบกับลำต้นมีมือเกาะ ลักษณะเป็นเส้นม้วนงอ


ดอก เป็นดอกเดี่ยวเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 3 ซม. กลีบเลี้ยง สีเขียวเป็นร่างแห 3 กลีบ กลีบดอกยาว 1.5 ซม. กลีบดอกชั้นนอกสีขาว ปลายมน ส่วนชั้นในเป็นเส้นปลายแหลมหลายเส้น โคนสีม่วงปลายสีขาวเรียงกันเป็นรัศมี มีเกสรตัวผู้ 5 อัน ยอดเกสรตัวเมียแยกเป็น 3 เส้น ปลายเป็นตุ้ม
ผล (berry) กลมมีเส้นผ่าศูนย์กลาง 3-5 ซม. ผลแก่สีเหลือง กลีบเลี้ยงที่เป็นร่างแหเจริญเติบโตตามผล และหุ้มผลไว้ เนื้อหุ้มเมล็ดลื่น รสหวาน ผลแก่จะแตกเป็น 3 กลีบ ผลหนึ่งๆ มีหลายเมล็ด
ขยายพันธุ์โดยอาศัยเมล็ด เป็นพืชมีระบบรากแก้ว พบทั่วไป