วิธีการใช้ประโยชน์ในการตกแต่งให้สวยสดงดงาม

ในการใช้ไม้กระถางในการตกแต่งประดับให้สวยงาม ทั้งภายในและภายนอกอาคารนั้นอาจจัดได้ 2 ลักษณะด้วยกัน คือ.-

1. จัดไม้กระถางประดับเดี่ยว วิธีนี้หมายถึงเราใช้ไม้กระถางแยกกันจัดประดับตกแต่ง ซึ่งอาจจะเป็นแถวเป็นแนวหรือใช้เป็นคู่ซ้ายขวาก็ได้ การจัดไม้กระถางประดับเดี่ยวแบบนี้เหมาะแก่ลักษณะของพื้นที่ซึ่งมีพื้นที่แคบ หรือ พื้นที่ซึ่งมีส่วนยาวมากกว่าส่วนกว้าง เช่นสองข้างทางเดิน ตามระเบียงอาคาร หรือตามขอบฝาผนัง หรือริมขอบเขต แนวกำแพง สองข้างทางบรรไดขึ้นลง การจัดแบบนี้ไม่เปลืองไม้กระถาง ส่วนลักษณะของไม้กระถางจะมีลักษณะอย่างไรนั้นแล้วแต่สภาพแวดล้อมของสถานที่จะประดับตกแต่ง ซึ่งอาจจะเป็นไม้พุ่มเตี้ยในกระถาง หรือไม้ทรงสูงในกระถางก็ได้ อย่างไรก็ตามการจัดไม้กระถางประดับในลักษณะนี้ถือหลักในการเป็นระเบียบเรียบร้อยเป็นสำคัญ หรือถือหลักแนวเส้นตรงมีความสมดุลทั้ง 2 ข้าง และส่วนใหญ่ก็จะเป็นพันธุ์ไม้ชนิดเดียวกันด้วย

2. จัดไม้กระถางประดับเป็นกลุ่มหรือเป็นหมู่ หมายถึง การจัดไม้กระถางหลาย ๆ กระถางรวมกลุ่มเข้าด้วยกัน เป็นหมู่เป็นพวก ซึ่งเหมาะแก่พื้นที่ซึ่งมีขนาดกว้างขวาง ถ้าเป็นภายในอาคารก็เป็นส่วนที่มีพื้นที่กว้างขวางพอเช่น ห้องขนาดใหญ่ เช่นห้องประชุม ห้องอาหาร ห้องนั่งเล่น ห้องพักผู้โดยสารต่าง ๆ ถ้าเป็นภายนอกอาคารก็มักจะเป็นลานกลางแจ้งที่มีขนาดใหญ่เช่นลานนั่งเล่นตามสวนสาธารณะ ลานตามมุมถนน หรือบางส่วนของถนนที่ไม่กีดขวางการจราจร ตามมุมอาคารด้านนอกตามหน้าประตูสถานที่สาธารณะต่าง ๆ เช่นประตูสถานศึกษา ประตูสถานที่ราชการ โรงงาน ประตูสวนสาธารณะ

ในการจัดไม้กระถางประดับเป็นหมู่หรือเป็นกลุ่มนี้ อาจจัดได้ 2 ลักษณะคือ

1. จัดเป็นกลุ่มแบบเรขาคณิต หรือจัดเป็นกลุ่มแบบเส้นตรงหรือเส้นโค้งที่มาบรรจบกันโดยอยู่ในขอบเขตที่แน่นอน เช่นใช้กระถางที่มีลักษณะสี่เหลี่ยม หกเหลี่ยม ต่อชิดกันเป็นกลุ่มให้มีลักษณะต่าง ๆ เพื่อให้เข้ากับสภาพของสถานที่ เช่นอาจจัดเป็นลักษณะรูปรวงผึ้งก็ได้ หรือเป็นรูปเหลี่ยมต่าง ๆ ก็ได้ การจัดแบบนี้หากใช้กระถางที่มีลักษณะรูปทรงกลมแล้วจะต้องมีขนาดและส่วนสูงไม่เท่ากันจึงจะงดงาม และไม่มีช่องว่าง เพราะต้นไม้ที่อยู่ในกระถางกลมจะถูกยกให้สูงตํ่าต่างระดับกันจนปิดช่องว่างหมด แต่ถ้าเป็นกระถางเหลี่ยมแล้วเมื่อนำมาต่อกันให้ชิดก็จะสนิทไม่มีช่องว่าง ถึงแม้จะเป็นต้นไม้ที่มีลักษณะและขนาดเท่ากันก็ไม่น่าเกลียดอะไร นอกจากนี้อาจจะแตกต่างกันในลักษณะของต้นไม้ทั้งรูปทรงและสีสันก็ยังได้

2. จัดเป็นกลุ่มแบบธรรมชาติ การจัดไม้กระถางประดับแบบเป็นกลุ่มตามธรรมชาตินี้ก็เสมือนจัดสวนปลูกต้นไม้เป็นกลุ่มแบบธรรมชาตินั่นเอง คืออาจจะใช้กระถางลักษณะใดก็ได้ ขนาดต่างกันอย่างไรก็ได้ เพราะเป็นการ เลียนแบบธรรมชาติ แต่สิ่งสำคัญก็คือกลุ่มไม้กระถางนี้ตั้งอยู่ในที่ใดคือตั้งอยู่กึ่งกลางของพื้นที่หรืออยู่ชิดกับด้านใดด้านหนึ่งมีอะไรเป็นฉากหลัง สายตาที่มองมายังกลุ่มไม้กระถางประดับกลุ่มนี้มองมาจากทิศทางเดียวกันหรือมองมาจากรอบด้าน เรื่องนี้ก็เหมือนกับเราจัดแจกันดอกไม่อีกเช่นกัน ถ้าแจกันดอกไม้นั้นตั้งอยู่กลางโต๊ะอาหารก็หมายความว่าต้องมีความสวยงามรอบด้าน แต่ถ้าแจกันนั้นตั้งอยู่ชิดฝา มุมห้อง หรือหันหน้าออกด้านเดียว ความงามก็คงมีเพียง 3 – 2 – หรือ 1 ด้านเท่านั้น ดังตัวอย่างเช่นเราจัดแจกันในโต๊ะหมู่บูชาพระ ซึ่งมีด้านหน้าด้านเดียวเท่านั้นที่คนไปไหว้พระ การจัดไม้กระถางประดับแบบเป็นกลุ่มธรรมชาตินี้ก็เช่นกัน ถ้าหากเราจัดกลางห้องโถงก็ต้องจัดให้มีความงาม รอบด้าน หรือจัดไม้กระถางเป็นกลุ่มกลางวงเวียนกลางถนน ก็เช่นกัน ซึ่งก็ถือหลักส่วนสูงอยู่ด้านหลังส่วนตํ่าอยู่ด้านหน้า เพื่อมิให้บังกันหรือดูรกเป็นป่าไปหมด

นอกจากนี้แล้วส่วนประกอบของกระถางก็เป็นส่วนหนึ่งที่เพิ่มความสวยงามให้ไม้ประดับในกระถางงดงามมากขึ้นหรือไม่ เช่นจานรองกระถาง หรือที่รองรับที่ตั้งกระถาง เพื่อยกกระถางให้สูงขึ้นจากพื้น เพื่อให้อยู่ในระดับสายตาที่จะชมได้ถนัดขึ้น สิ่งรองรับหรือที่ตั้งกระถางเหล่านี้จะต้องให้มีลักษณะเข้ากันได้กับกระถางอย่างดี กระถางที่เป็นกระถางเคลือบมีสีสันลวดลายที่รองกระถางก็ต้องเป็นภาชนะเคลือบลวดลายสีสันกลมกลืนกัน โดยเฉพาะการตั้งกระถางไม้ประดับของจีนนั้นนิยมที่ตั้งแบบนี้มากเรียกกันว่า “กี๋”มีตั้งแต่กระเบื้องเคลือบจนเป็นไม้ฝังมุก ของไทยเราขณะนี้ถ้าเป็นกระถางที่เรียกว่ากระถางดินเผาด่านเกวียนจากโคราช ที่รองกระถางก็เป็นดินเผาด่านเกวียนด้วยกัน ถ้าเป็นที่รองกระถางนอกกระถางจริงที่ทำด้วยโลหะ หรือไม้ ที่ตั้งกระถางก็อาจเป็นโลหะก็ได้ ถ้าเป็นภายในอาคารแล้ว ในสมัยโบราณนิยมใช้โต๊ะไม้ทรงสูงเป็นที่ตั้งกระถางไม้ประดับเดี่ยว ๆ แต่ในต่างประเทศนั้นที่ตั้งกระถางไม้ประดับนั้นโดยมากมักนิยมทำเป็นชั้นวางกระถางได้หลายกระถาง และส่วนใหญ่เป็นกระถางขนาดเล็ก ชั้นหรือที่วางก็ทำด้วยโลหะเป็นส่วนใหญ่

สำหรับกระถางแขวนนั้นก็ใช้กระถางปลูกไม้ประดับแขวนห้อยลงมาในลักษณะต่าง ๆ กันในหลักการเดียวกันกับการใช้กระถางตั้ง คืออาจจะแขวนเป็นแถวเป็นแนวก็ได้ หรือแขวนเป็นกลุ่มก็ได้ จะให้ห้อยลงมาในระดับเดียวกัน หรือต่างระดับกันก็ได้ กระถางจะมีขนาดเดียวกันหรือต่างขนาดกันก็ได้แล้วแต่สถานที่จะตกแต่งและพิจารณาดูให้สวยงาม ไม้กระถางแขวนบางชนิดใช้พันธุ์ไม้เป็นทรงพุ่มบางชนิดก็เป็นเส้นตั้งตรงในกระถาง และบางชนิดก็ห้อยย้อยลงมาจากขอบพระถาง ส่วนใหญ่กระถางที่ใช้ปลูกไม้กระถางแขวนเพื่อไม้ประดับแล้วจะมีลักษณะเตี้ยมากกว่าสูง ทั้งนี้ก็เพื่อลดนํ้าหนักที่ถูกห้อยแขวนอยู่ ดังนั้นไม้กระถางแขวนจึงใช้พันธุ์ไม้ประเภทรากฝอยตื้นมากกว่าไม้กระถางที่ใช้กระถางตั้งพื้น และปัญหาอีกประการหนึ่งของไม้กระถางแขวนก็คือไม่อาจมีจานรองก้นกระถางได้ จึงนิยมใช้พันธุ์ไม้ที่ไม่ต้องการรดนํ้ามากนัก นอกจากไม้กระถางแขวนนอก อาคารซึ่งรดนํ้าแล้วไหลลงมาไม่ทำให้พื้นเสียหายเหมือนแขวนภายในอาคาร

ชนิดความสวยงามของกระถางมิใช่จะทำให้ไม้กระถางสวยงามเสมอไป ทั้งนี้ต้องขึ้นอยู่ที่พันธุ์ไม้และความงามของไม้ในกระถางนั้นด้วย ว่าเข้ากันได้กับกระถางแต่ละชนิด แต่ละประเภทหรือไม่

กระถางต้นไม้ที่เราใช้ปลูกไม้กระถางประดับในเมืองไทยเราทุกวันนี้มีมากมายให้เลือกตั้งแต่กระถางดินเผาธรรมดา กระถางดินเผาเคลือบมีลวดลาย กระถางดินเผาเคลือบอย่างมีสีสันเรียบ ๆ ไม่มีลวดลาย กระถางดินเผาที่ แกะสลัก กระถางดินเผาที่ฝังกระเบื้องโมเสค กระถางพวกนี้เป็นกระถางที่บรรจงประดิษฐ์ลวดลายตั้งแต่หยาบจนละเอียด ตั้งแต่ลวดลายพื้น ๆ จนลวดลายงดงาม ซึ่งกระถางพวกนี้ ใช้ประดับตกแต่งภายในอาคารหรือบริเวณใกล้ๆ อาคาร ส่วนกระถางพวกปูนซีเมนต์ หรือกระถางไม้นั้นใช้ประดับในที่สาธารณะและมักมีขนาดใหญ่และมีนํ้าหนักมาก กระถางดินเผาด่านเกวียนจากจังหวัดนครราชสีมาก็เป็นกระถางดินเผาเนื้อดินมีสีแปลกไปอีกอย่างหนึ่งเป็นที่นิยมกันในลักษณะดูเป็นของโบราณ ส่วนกระถางเนื้อดีเก่าแก่พวกกระถางลายครามนั้นไม่ค่อยจะใช้กันแล้ว เพราะราคาสูงหายากจึงมักเก็บกระถางเอาไว้ดูเฉย ๆ

กระถางที่ทำจากต้นไม้จริง ๆ เช่นทำจากต้นเฟิร์นนั้น ก็เป็นกระถางที่หายากสำหรับบ้านเรา วิธีที่นิยมกันมากทั่ว ๆ ไปก็คือใช้กระถางอะไรก็ได้ปลูกไม้ให้งามก็แล้วกัน แล้วนำมาวางลงในกระถางรองนอกที่ทำด้วยหวาย ไม้ โลหะ เป็นกระถางสำหรับรองนอกโดยเฉพาะเท่านั้น แม้แต่บางลักษณะก็ทำเป็นที่รองรับกระถางถาวรเลยติดกับอาคารสถานที่ก็มีในต่างประเทศนั้นนิยมกระถางที่ทำจากพลาสติกกันมาก เพราะราคาถูก หาง่าย เบาสะดวก แต่ในบ้านเรากระถางชนิดนี้ยังมีราคาสูงกว่ากระถางดินเผาอยู่ จึงนิยมกันไม่แพร่หลายนัก