การผลิตผักนอกฤดูกาล

การผลิตผักนอกฤดูหรือผลิตภายใต้สภาพควบคุม คือสวนผักที่ทำการนอกฤดูกาลผลิต ซึ่งมีสภาพแวดล้อมไม่เหมาะสมกับพืชผักชนิดนั้น ๆ เช่น อากาศร้อนจัด หนาวจัด หรือฝนตกชุกเกินไป โดยการปลูกในเรือนกระจกที่ควบคุมความชื้น, แสงและอุณหูมิได้ ถ้าอากาศหนาวเกินไปก็ใช้เครื่องปรับอากาศอุ่น (heater) เข้าช่วย ถ้าอากาศร้อนเกินไปก็ใช้เครื่องปรับอากาศเย็น (air condition) ช่วย ซึ่งเป็นการกระทำที่ต้องใช้ต้นทุนและเครื่องมือในการผลิตสูง ในประเทศไทยเราไม่นิยมใช้กัน เพราะไม่คุ้มค่าลงทุน

นการปลูกพืชผักนอกฤดูของประเทศไทยโดยทั่ว ๆ ไปมีการทำกันอยู่ 2 วิธีคือ

1. วิธีควบคุมสภาพแวดล้อม โดยการควบคุมการรบกวนจากฝนและแดดในช่วงการเพาะเมล็ดโดยการใช้ผ้าดิบคลุมแปลงเพาะ เปิดปิดให้ได้รับแสงแดด ในช่วงเวลาที่เหมาะสมเช่นแดดในตอนเช้าและเย็น เมื่อได้กล้าที่โตพอสมควรจึงย้ายกล้าใส่ภาชนะ เช่น กระทง ถุง กระดาษ ถุงพลาสติกแล้วยกไปตั้งไว้ในเรือนระแนง ที่ได้แดดพอรำไร แล้วจึงย้ายไปปลูกในแปลงปลูกจริง เมื่อสภาพแวดล้อมเหมาะสมต่อไป วิธีหนึ่งที่พอจะใช้ได้เหมือนกัน คือ การใช้วัตถุต่าง ๆ คลุมดิน เพื่อเพิ่มหรือลดอุณหภูมิกว่าปกติตามประเภทวัตถุที่ใช้คลุมเช่น ฟางข้าวหรือขี้เลื่อยจะเป็นฉนวนป้องกันความร้อนช่วยให้อุณหภูมิในแปลงไม่ลดลง ถ้าใช้วัตถุสะท้อนแสงเช่น กระดาษขาว, อลูมิเนียมฟอยด์จะช่วยสะท้อนแสงและลดอุณหภูมิในดินได้ ทำให้สามารถปลูกพืชผักที่ต้องการอุณหภูมิที่ต่ำได้ เช่น มันฝรั่ง, ผักตระกูลกะหล่ำ เป็นต้น

กระดาษอลูมิเนียมฟอยด์ทำให้อุณหภูมิของดินที่ถูกคลุมลดลงกว่าปกติประมาณ  5  องศาฟาเรนไฮต์

การใช้พลาสติกดำหรือพลาสติกใสคลุมเพื่อช่วยเพิ่มอุณหภูมิในดินให้สูงกว่าปกติ เพื่อช่วยเร่งการเจริญเติบโตของพืชผักฤดูร้อนที่ปลูกในช่วงฤดูหนาว เช่น พวกแตงโม, ฟักทอง แตงเทศ สค๊อช ข้าวโพดหวาน มะเขือเทศ เป็นต้น พลาสติกที่ดำช่วยทำให้อุณหภูมิในดินเพิ่มขึ้นกว่าปกติประมาณกว่า 11 องศาฟาเรนไฮต์

2.วิธีเลือกพื้นที่ปลูกและพันธุ์ที่ทนทาน เป็นการปลูกที่ไม่ใช้การควบคุม แต่เป็นการเลือกทำเลที่เหมาะสมมากกว่า และในปัจจุบันได้พยายามพัฒนาพันธุ์ พืชผักให้ทนต่อสภาพแวดล้อมนอกฤดูกาลได้หลายชนิดแล้ว

การลงทุนเพื่อการผลิตพืชผักนอกฤดูกาลสูงมาก และผลผลิตที่ได้จะได้ ไม่เต็มที่เหมือนที่ปลูกตามฤดูกาล แต่ด้านราคาก็จะดีมาก เพราะเป็นช่วงที่พืชผัก ชนิดนั้นขาดแคลนในตลาด เรียกว่าไม่มีปัญหาในด้านตลาดไม่เหมือนผักที่ปลูกตามฤดูบางช่วงมีออกมาล้นตลาดทำให้ได้ราคาต่ำมากบางครั้งขายไม่ได้เพราะมีมากเกินไป ต้องทิ้งเสียไปอย่างน่าเสียดาย การเลือกปลูกผักนอกฤดูกาลจะต้องเลือกผลิตผักที่มีคุณภาพและราคาคุ้มค่าต่อการลงทุน ต้องอาศัยวิชาการและเทคโนโลยีมากกว่าปลูกในฤดูกาล