ครั่ง

ครั่ง ครั่งดุ้น, ครั่งดิบ ได้จาก แดคไทโรเพียส โคคุ๊ส (Dactylopi us cocus) ครั่งเป็นสมุนไพรที่ได้จากสัตว์ตัวเล็กๆ คล้ายแมลงหวี่ ครั่งให้สีแดง (carmine ) ใช้ย้อมหมูแดง ใส่ขนมชั้นในสมัยก่อน และแต่งสียาให้มีสีชมพูงาม เป็นสีที่ปลอดภัย

นอกจากครั่งจะใช้เป็นสีแต่งอาหาร ยา ที่ปลอดภัยแล้ว แพทย์แผนโบราณยังใช้ครั่งปรุงเป็นยารับประทานแก้ท้องร่วง แก้บิด แก้ไอ และแก้ข้อหักซ้น เนื่องจากครั่งมีสารฝาดสมาน (Tannin) จึงใช้ครั่งปรุงในยาบำรุงโลหิต แก้เสมหะ

ครั่งสามารถเลี้ยงได้บนต้นไม้หลายชนิด เช่น พุทรา, ฉำฉา, ต้นถั่วแระ, ทองกวาว, ปันแต, ก้ามกราม, ตะคร้อ, สะแก แต่ชนิดของต้นไม้เกี่ยวข้องกับคุณภาพของครั่ง ในอินเดียเลี้ยงครั่งบนต้นพุทราได้ผลดีมาก แต่ไทยเรากลัวหนามพุทรา จึงนิยมเลี้ยงบนต้น ก้ามปูหรือฉำฉา จึงไม่มีใครสนใจเรื่องคุณภาพของครั่งเท่าไรนัก

ครั่งที่มีคุณภาพดีที่สุดจะต้องเป็นครั่งที่มีสีอ่อนมาก และล้างน้ำได้ง่ายที่สุด ครั่งเป็นสินค้าออกที่ส่งไปขายยังต่างประเทศนำเงินเข้าประเทศปีละมากๆ ครั่ง นอกจากจะมีคุณค่าในการเป็นสีย้อมอาหารและยาให้น่ารับประทานปลอดภัยและมีสรรพคุณ เป็นยารักษาโรคดังที่กล่าวข้างต้น ครั่งยังมีคุณสมบัติในการตีตราหนังสือ ทำวัตถุประทับตรา ใช้ผนึกขวดยาต่างๆ ได้ดีอีกด้วย

รากประโยชน์ต่างๆ ที่ได้จากครั่งดังที่กล่าวมาแล้ว ท่านลองคิดดูว่าน่าจะมีการส่งเสริมการเลี้ยงครั่งหรือไม่ สมัยก่อนบ้านเมืองไทยเราเต็มไปด้วยต้นไม้ใบหญ้าที่ครั่งจะอาศัยได้ตาม ธรรมชาติ แต่ปัจจุบันนี้ป่าไม้ก็เหลือน้อยที่อาศัยของครั่งก็น้อยตามไปด้วย อาจจะทำให้ครั่งไทยสูญพันธุ์ไปก็ได้ แล้วก็มีการค้นคว้าพันธุ์ครั่งใหม่จากต่างประเทศ ดังเช่นเราต้องซื้อพันธุ์โค พันธุ์สุกร จากเมืองนอกที่ท่านเห็นปัจจุบันนี้

สรุปสรรพคุณ

ครั่งให้สารสีแดงที่ปลอดภัย ใช้แต่งสีอาหาร สียา และมีสารฝาดแทนนิน แก้โรคท้องร่วง แก้บิด แก้ไอ แก้เสมหะ เป็นส่วนประกอบในยาบำรุงโลหิต