Common name :

Scientific name : Michelia spp.

Family : Magnoliaceae

เป็นไม้ต้นและไม้พุ่มขนาดกลาง อยู่ในวงศ์ Magnoliaceae เช่นเดียวกับยี่หุบ (Talauma mutabilis) เป็นไม้ต้นที่แตกกิ่งก้านสาขาเป็นพุ่มใบใหญ่กว้างประมาณ 5 นิ้ว ยาวประมาณ 8-10 นิ้ว ออกดอกตามยอดของกิ่ง สีขาว และสีเหลืองแก่ ในเมืองไทยมีอยู่อย่างน้อย 3-4 ชนิด มีถิ่นกำเนิดในชวา อินเดีย และพม่า

จำปี (Michelia longifolia alba)

เป็นต้นไม้สูงกว่าจำปาและเรือนต้นเป็นพุ่ม ดอกมีกลีบเล็บยาวสีขาว กลีบอ่อน มีกลิ่นหอมแรง โดยเฉพาะเวลาเย็น มีถิ่นกำเนิดในชวา

จำปา (M. ehampaca)

มีถิ่นกำเนิดในอินเดียและพม่า ต้นเตี้ยกว่าจำปี เรือนต้นเป็นพุ่มเช่นกัน ดอกมีกลีบใหญ่กว่าจำปี สีเหลืองเข้ม กลีบแข็ง และกลิ่นหอมแรงกว่าจำปี เวลาบานกลีบใหญ่โค้งงอเข้าภายในดอก ไม่บานกระจายแบบดอกจำปี

จำปาแขก (M. figo)

หรือบางทีเรียกว่าจำปีแขก เป็นพันธุ์ของประเทศจีน เป็นไม้พุ่มเล็กต้นแจ้ ดอกสีเหลืองนวล กลีบแข็ง เวลาดอกตูมภายนอกดอกเป็นกำมะหยี่สีน้ำตาล กลิ่นหอมพอใช้ออกดอกตลอดปี

การขยายพันธุ์

จำปีมีเมล็ดติดง่าย ออกผลเป็นพวงกลม มีผลขนาดผลกระดังงา หรือขนาดลูกตะขบฝรั่ง เมื่อสุกสีเหลืองแสด ภายในผลมีเมล็ดดำใช้เมล็ดเพาะขยายพันธุ์ก็ได้แต่โตช้าและไม่นิยมกัน วิธีที่นิยมกันคือใช้กิ่งตอนปลูก ทั้ง 3 ชนิด ตอนกิ่งแล้วชำให้ตั้งตัวดีแล้ว จึงนำปลูกลงในดินที่กลางแจ้งได้

การดูแลรักษา

จำปีมีความทนทานต่อโรคแมลง และสิ่งแวดล้อมดีกว่าจำปาทั้ง 3 ชนิดนี้ชอบดินที่มีการระบายน้ำได้ดี น้ำท่วมรากจะตายทันที แม้แต่ท่วมอยู่เพียงไม่นานวันนักก็ตาย ดังนั้น ถ้าหากปลูกในพื้นที่มีการระบายนํ้าไม่ดีแล้ว ควรขุดโคกให้สูงและปลูกบนโคกพูนดินสูงขนาด 2-4 ฟุตเป็นอย่างน้อย จำปามีแมลงรบกวนมากตั้งแต่ต้นมีขนาดเล็กก็จะถูกหนอนเจาะกินยอด และเจาะกินเข้าไปในลำต้น ทำให้ต้นเหี่ยวเฉาและตายในไม่ช้า วิธีป้องกันและกำจัดที่ดีคือ คอยฉีดยาที่ยอดและที่ต้นเป็นประจำ เพื่อป้องกันแมลงมาวางไข่ ก่อนที่จะเป็นหนอนเจาะลำต้น อาจใช้ยาฆ่าแมลงฉีดยาอย่างน้อยอาทิตย์ ละ 2 ครั้ง ในระหว่างที่ต้นยังเล็กอยู่ เมื่อต้นโตดีแล้วจึงเว้นระยะฉีดยาให้ห่างลง

เนื่องจากการปลูกบนดินที่พูนเป็นโคก จึงควรหาหลักผูกยึดลำต้นให้แน่นไว้กันลมพายุพัดล้มลง เมื่อต้นโตดีแล้วถ้าหากอยู่ในที่แล้งไม่มีที่บังลมก็อาจปลูกไม้บังลม หรือเลือกที่ปลูกให้มีที่บังลมตอนครั้งแรกก่อนก็ได้ จำปาไม่ชอบแสงแดดที่ส่องมาโดยตรงแรง ๆ การปลูกในที่ร่มบังแสงแดดบ้าง อย่างน้อยก็มีร่มตอนบ่าย ๆ ครึ่งวัน ส่วนจำปีนั้นเกือบจะไม่มีปัญหาอะไรเลย