(Champaea, Orange Champaka)
ชื่อวิทยาศาสตร์ Magnolia champaca (L.) Bailion ex. Pierre
Var. champaea
ชื่อวงศ์ MAGMOLIACEAE
ชื่ออื่น จำปากอ จำปาเขา จำปาทอง
ถิ่นกำเนิด อินเดีย จีนตอนใต้ และประเทศอินโดจีน
ลักษณะทั่วไป ไม้ต้นขนาดกลาง สูง 10-15 ม. ขนาดทรงพุ่ม 6-8 ม. ไม่ผลัดใบ ทรงพุ่มรูปกรวยควํ่า แตกกิ่งจำนวนมากที่ยอด ค่อนข้างทึบ กิ่งอ่อนมีขน ลำต้นตั้งตรง เปลือกต้นสีเทาอ่อนหรือสีนํ้าตาล ค่อนข้างเรียบ หรือแตกเป็นร่องไม่เป็นระเบียบ

ใบ ใบเดี่ยว เรียงเวียนสลับ รูปรีหรือรูปใบหอกแกมรูปขอบขนาน กว้าง 4-10 ซม. ยาว 10-25 ซม. และมีรอยแผลของหูใบ ปลายใบเรียว แหลม โคนใบสอบแหลมขอบใบเรียบเป็นคลื่น แผ่นใบหนาและเหนียว ย่นเป็นลอน สีเขียวอ่อน ผิวใบด้านล่างมีนวลสีขาว มีขนอ่อนปกคลุม ก้านใบยาว 2-3.5 ซม. ใบอ่อนมีขนนุ่มปกคลุมและหูใบห่อหุ้ม

ดอก สีเหลืองอมส้ม มีกลิ่นหอมมาก ดอกเดี่ยว ออกที่ซอกใบ ใกล้ปลายกิ่ง ก้านดอกยาว 2.5-3 ซม. มีใบติด 1 ใบ ดอกอ่อนมีกาบหุ้ม และหลุดร่วงเมื่อดอกบาน ลักษณะเป็นกลีบรวม 8-12 กลีบ รูปยาวรี แกมรูปใบหอก ปลายแหลม ดอกจะบานตอนพลบคํ่า เช้าวันต่อมากลีบ จะกางออก และร่วงในตอนเย็น เส้นผ่านศูนย์กลางดอก 4-6 ซม.
ผล ผลกลุ่มแห้งแตก เป็นช่อแน่น ยาว 6-9 ซม. ผลย่อยรูปไข่ จำนวนมาก กว้าง 1-1.2 ซม. ยาว 1.2-2 ซม. สีเขียวอมขาว มีช่อง ระบายอากาศเป็นจุดสีครีมกระจายทั่วผล เมล็ดมีเยื่อหุ้มเมล็ดสีแดง เมล็ดรูปรี สีนํ้าตาลเข้ม จำนวนมาก ออกดอกติดผลตลอดปี ขยายพันธุ์โดยการเพาะเมล็ด ทาบกิ่งหรือติดตา
นิเวศวิทยา พบตามป่าดิบและป่าดิบเขาทางภาคเหนือและใต้ ของไทย
การใช้ประโยชน์ นำมาปลูกเป็นไม้ประดับ ให้ดอกหอม เนื้อไม้แข็งแรงใช้ในการก่อสร้าง ทำเครื่องเรือน ทำเกวียน โลงศพ และเครื่องดนตรี
การใช้ประโยชน์ด้านสมุนไพร ดอก เป็นยาบำรุงหัวใจ
หมายเหตุ จำปาคล้ายกับจำปีมาก ต่างกันที่มีดอกสีขาว
ที่มา:วัลลิ์รุกขบุปผชาติ ตามรอยพระบาทบรมราชกุมารี โครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชฯ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลศรีวิชัย