ชื่อวิทยาศาสตร์ Cosmos bipinnatus (KOZ-moss bye-pin-NAY-tus)

ชื่อสามัญ Mexican Aster, Cosmos, Cosmea

วงศ์ Compositae

ถิ่นเดิม ทางตะวันตกเฉียงใต้จนถึงเขตร้อนของอเมริกา เม็กซิโก

ความสูง 1 – 4 ฟุต

จำนวนเมล็ดในหนึ่งกรัม 200

สี ชมพู บานเย็น ขาว และสีเหลือง

เวลาจากเพาะเมล็ดจนให้ดอก 8-10 อาทิตย์

ชื่อ Cosmos มาจากคำว่า Kosmos ในภาษากรีก แปลว่า สวย

ดอกกระจายเป็นดอกไม้สีสวย กลีบดอกบาง ปลายกลีบหยักเป็นฟันเลื่อย 2-3 หยัก ส่วนมากเป็นดอกชั้นเดียว ใบโปร่งเป็นเส้นเรียว เวลาลมพัดทำให้ดอกและใบไหวดูแล้วสบายตา

ลำต้นของดาวกระจายมีทั้งชนิดต้นเตี้ยและสูง ถ้าปลูกในสภาพวันยาวเช่นในฤดูฝน ต้นจะเจริญเติบโตทางกิ่งก้านทำให้ใต้ต้นสูงกว่า มีใบมากและออกดอกช้ากว่าเมื่อปลูกในสภาพวันสั้น เช่นในฤดูหนาว ถ้าดินค่อนข้างแห้งแล้ง ต้นจะให้ดอกเร็วแต่ได้ดอกเล็กและค่อนข้างแกร็น มีคำแนะนำว่าให้เอาขี้เถ้าโรยรอบต้นเพื่อให้ออกดอกดก อันที่จริงดาวกระจายขึ้นได้ในดินทุกชนิด ที่ปลูกต้องมีแดดจัด ระบายนํ้าดี และไม่สมบูรณ์เกินไปจะเหมาะที่สุด

ดาวกระจายมี 2 ชนิดคือ

1. Cosmos bipinnatus ให้ดอกสีชมพู ม่วง แดง และขาว ที่เรียกกันว่ากลุ่ม Sensation type มีใบโปร่งเป็นเส้นเรียวจักลึก เช่นพันธุ์Sensation ต้นสูงประมาณ 3 ฟุต ดอกใหญ่ 3 นิ้ว กลีบดอกแบนเป็นแผ่นเรียงกันชั้นเดียว เจริญเติบโตได้ดี เลี้ยงง่าย ใช้เป็นไม้ตัดดอกได้ด้วย พันธุ์ Sensation ได้ AAS ตั้งแต่ 1936

พันธุ์ Sea Shells มีสีต่างๆ เหมือนพันธุ์ Sensation แต่แทนที่กลีบดอกจะเป็นแผ่นแบน กลับม้วนเชื่อมตัวตามความยาวเห็นเป็นหลอด มีปลายกว้างออกเล็กน้อยดูสวยแปลกตา ใจกลางดอกสีเหลือง มีทั้งดอกสีพื้นและสองสีคือ ด้านในของหลอดเป็นสีเข้ม ด้านนอกสีอ่อนกว่า พันธุ์นี้เลี้ยงยากกว่าและเติบโตได้ไม่ดีเท่าพันธุ์ Sensation

พันธุ์ Psyche ลักษณะและสีดอกคล้ายพันธุ์ Sensation แต่มีกลีบดอกมากกว่า 1 ชั้น จัดเป็นพวกดอกกึ่งซ้อน

พันธุ์ Purity มีกลีบดอกชั้นเดียว สีขาวบริสุทธิ์

พันธุ์ Imperial Pink เป็นพวกเตตราพลอยด์ ดอกใหญ่ 4 นิ้ว ดอกสีแดงมีขีด สีชมพู ใจกลางดอกสีทอง ต้นสูง 2.5 ฟุต เนื่องจากใช้พลังงานในการสร้างดอกขนาดใหญ่ทำให้ต้นติดเมล็ดน้อย

พันธุ์ใหม่ปี 1990 นี้ชื่อ Daydream ดอกสีชมพูอ่อน ตรงใจกลางดอกสีชมพูเข้ม ดอกเล็กกว่าพันธุ์ทั่วไปเล็กน้อย แต่ให้ดอกดกและเมื่อดอกเหี่ยวแล้วจะร่วงไปเอง ต้นสูง 36 นิ้ว

พันธุ์ใหม่อีกพันธุ์หนึ่งคือ Butterkist สีเหลืองใส มีวงสีขาวตรงใจกลางดอก สูง 1 เมตร เหมาะสำหรับตัดดอกปักแจกัน

2. Cosmos sulphureus มีดอกสีเหลือง ส้ม และแดง เรียกกันว่ากลุ่ม Klondyke type ขนาดเล็กกว่า ใบเป็นแฉกใหญ่กว่าของกลุ่ม Sensation

พันธุ์ Sunny Series สีแดง ได้แก่พันธุ์ Sunny Red นับว่าเป็นดาวกระจาย “สีแดงที่สุด” ในดาวกระจายสีแดงที่มีอยู่ในปัจจุนันนี้ พันธุ์ Sunny Red ได้ AAS เมื่อ 1986 และได้ Fleuroselect ด้วย ดอกมีทั้งชั้นเดียวและกึ่งซ้อน ต้นสูง 12 – 24 นิ้ว แตกกอได้ดี พันธุ์ Sunny Gold ดอกกึ่งซ้อนขนาด 2 นิ้ว ต้นสูงกว่า Sunny Red เล็กน้อย คือสูงประมาณ 14 – 18 นิ้ว ทั้งสองพันธุ์ให้ดอกดกมาก และดอกบานติดต่อกันได้นาน เหมาะจะปลูกประดับแปลง เพราะต้นไม่สูงเกินไป หรือจะใช้ปลูกเป็นไม้กระถางก็สวยดี ชุด Sunny นี้มี Sunny Orange สีส้ม และ Sunny Yellow สีเหลืองด้วย

Bright Lights mixed มีสีแดง เหลือง และส้ม เป็นพันธุ์ที่ออกมาก่อนเพื่อนในกลุ่มนี้ ต้นสูง 2.5 ฟุต ดอกกึ่งซ้อน ใช้เป็นไม้ตัดดอกได้ดี