ดอกมะละกอแบ่งเป็นประเภทใหญ่ ๆ ได้ 3 ประเภท คือ

มะละกอ มีชื่อสามัญ คือ papaya ชื่อวิทยาศาสตร์คือ Carica papaya L. เป็นพืชที่จัดว่ามีดอกตัวผู้ ดอกตัวเมีย ดอกสมบูรณ์เพศอยู่ในต้นเดียวกัน แต่โดยทั่ว ๆ ไป จะแยกเป็นต้นตัวผู้ ต้นตัวเมีย และต้นสมบูรณ์เพศ ลำต้นของมะละกอ เป็นประเภทไม้เนื้ออ่อน อวบน้ำ มีลำต้นเดียว ใบเกิดเป็นกระจุกบริเวณยอด และแต่ละช่อของลำต้นก็จะมีดอกเกิดขึ้น ดอกมะละกอแบ่งเป็นประเภทใหญ่ ๆ ได้ 3 ประเภท คือ

1.  ดอกตัวผู้ เป็นดอกที่มีช่อดอกยาว ดอกมีขนาดเล็ก กลีบดอกเชื่อมติดกันเป็นช่อ  แล้วแยกส่วนปลายเป็น 5 กลีบ  มีเกสรตัวผู้ 10 อัน เกสรตัวเมียจะลดรูปลงเหลือเป็นเกสรเล็ก ๆ ซึ่งไม่ทำให้เกิดเป็นผลได้  นอกจากจะมีการเปลี่ยนแปลงสภาพแวดล้อมบางประการ  ที่อาจทำให้เกสรตัวเมียนี้สามารถเจริญเป็นผลได้

2.  ดอกตัวเมีย เกิดบริเวณข้อของลำต้น  มีก้านสั้น  กลีบดอกแยกออกจากกันทั้ง 5 กลีบ  เกสรตัวเมียมีขนาดใหญ่ เห็นเด่นชัด ไม่มีเกสรตัวผู้เลย ผลที่เกิดจากดอกเช่นนี้  จะมีรูปร่างกลมช่วงว่างในผลใหญ่ เนื้อไม่หนามาก

3.  ดอกสมบูรณ์เพศ เกิดบริเวณข้อของลำต้นเช่นเดียวกับการเกิดดอกตัวเมีย  มักจะเกิดเป็นช่อดอกสั้น ๆเป็นกลุ่ม  มีทั้งดอกตัวผู้และดอกสมบูรณ์เพศในต้นเดียวกัน  ดอกสมบูรณ์เพศยังแบ่งได้เป็น 3 ชนิด คือ

  • ดอกสมบูรณ์เพศชนิดอีลองตัว(eclongata)ดอกชนิดนี้เหมือนกับดอกตัวผู้แต่เกสรตัวเมียเจริญมากกว่า  ผลที่ได้จากดอกชนิดนี้มีรูปร่างยาวเรียว ช่องว่างภายในผลแคบ เนื้อหนา เป็นผลชนิดที่เป็นที่ต้องการของตลาดมากกว่าผลที่เกิดจากดอกชนิดอื่น ๆ
  • ดอกสมบูรณ์เพศชนิดเพนแทนเดรีย(pentandria)เป็นดอกที่มีเกสรตัวผู้ 5 ร่อง  เกสรตัวผู้จะอยู่แนบชิดอยู่ในร่องนี้พอดี  ผลจากดอกชนิดนี้มีรูปร่างกลม แยกเป็น 5 ร่องเห็นเด่นชัด
  • ดอกสมบูรณ์เพศชนิดอินเตอร์มีเดียท(intermediate) เป็นดอกที่มีรูปร่างผิดปกติ  เพราะเกสรตัวผู้เจริญรวมกับรังไข่  จึงทำให้ผลจากดอกชนิดนี้บิดเบี้ยว  ไม่เป็นที่ยอมรับของตลาด

นอกจากชนิดของดอกซึ่งเป็นตัวชี้ถึงลักษณะ  และรูปร่างของผลแล้ว  ชนิดของพันธุ์ก็ยังมีผลต่อลักษณะและรูปร่างของผลด้วย  พันธุ์ต่าง ๆ ที่มีปลูกในประเทศไทย และเป็นที่รู้จักกันดี เช่น พันธุ์โกโก้ พันธุ์แขกดำ และพันธุ์สายน้ำผึ้ง  รูปร่างผลของพันธุ์โกโก้ และแขกดำคล้ายกันมากคือ มีรูปร่างทรงกระบอก ส่วนขั้วผลและส่วนปลายผลมีขนาดเท่ากัน  แต่พันธุ์โกโก้จะมีส่วนปลายผลใหญ่กว่าส่วนขั้วผล  สีเนื้อเป็นสีแดงส้มเหมือนกัน เนื้อแน่น ไม่เละ สำหรับพันธุ์สายน้ำผึ้ง รูปร่างผลคล้ายพันธุ์โกโก้ แต่ผลจะยาวกว่า เนื้อเมื่อสุกมีสีเหลืองส้ม  และเนื้อค่อนข้างเละ