(Lemon Grass)

Cymbopogon citrdtus Stapf

ตะไคร้เป็นเครื่องเทศที่ใช้กันมานานแล้ว โดยใช้แต่งกลิ่นอาหารคาวหลายชนิด เช่น เป็นส่วนผสมในนํ้าพริกแกงเผ็ด แกงส้ม นํ้ายา ต้มยำ และยำประเภทต่างๆ เป็นต้น

ตะไคร้เป็นพืชล้มลุกจำพวกหญ้าที่มีอายุหลายปี มีลำต้นใต้ดินเป็นเหง้า (rhizome) เป็นพืชที่มีดอกยาก มักขึ้นเป็นกอใหญ่ ต้นและใบมีกลิ่นเฉพาะตัว ส่วนที่นำมาใช้คือเหง้าสดและโคนใบ ในประเทศไทยปลูกตะไคร้ เป็นพืชสวนครัวอยู่ทั่วไป

ตะไคร้ได้จากพืช 2 ชนิด ชนิดแรกคือ Cymbopogon citrdtus (DC.) Stapf พบปลูกทั่วไปในประเทศไทย อินโดนีเซีย พม่า ศรีลังกา ส่วนอีกชนิดหนึ่งได้จาก Cymbopogon flexuosus Nees ปลูกกันมากแถบตะวันตกของอินเดียและในประเทศญวน จึงมักเรียกว่า ตะไคร้ญวน

สารสำคัญ

ในเหง้าและกาบใบมีนํ้ามันหอมระเหยประมาณร้อย

ละ 0.2-0.4 ในนํ้ามันหอมระเหยประกอบด้วยสารซิทราล, เมอซีน (myrcene), ยูจีนอล, เจอรานิออล, ซิโทรเนลลอล (citronellol), และการบูร เป็นต้น

นํ้ามันตะไคร้จะนำมาใช้ประโยชน์ทำเครื่องหอม ผสมในสบู่ เครื่องสำอาง ใช้แต่งกลิ่นอาหาร เครื่องดื่มทั้งชนิดที่มีแอลกอฮอล์และไม่มีแอลกอฮอล์ แต่งกลิ่นเยลลี่ และอาหารคาวจำพวกเนื้อกระป๋อง

ประโยชน์ทางยา

1. ลำต้นและโคนใบใช้เป็นยาขับลม แก้ท้องอืด ท้องเฟ้อ และใช้เป็นยาแก้อาการขัดเบาสำหรับผู้ที่ปัสสาวะขัด