ชื่อวิทยาศาสตร์ Arachis hypogaea Linn.
ชื่ออื่นๆ ถั่วคุด (ประจวบคีรีขันธ์) ถั่วดิน (กลาง เหนือ) ถั่วใต้ดิน (ใต้) ถั่วยี่สง (กลาง)
ชื่ออังกฤษ Peanut, Groundnut, Monkeynut, Arachis.

ลักษณะ เป็นไม้ล้มลุกอายุสั้นไม่เกิน 1 ปี สามารถเก็บเกี่ยวผลได้ เป็นไม้พุ่มเตี้ย กิ่งก้านมีขน ต้นสูงไม่เกิน 80 ซ.ม. ใบเป็นใบประกอบแบบขนนกใบย่อยรูปขอบขนาน กว้าง 1.5-2 ซ.ม. ยาว 2-5 ซ.ม. ดอกสีเหลืองออกตรงง่ามใบกับต้น ดอกออกเป็นกระจุกดอกเป็น papilionaceous form ผลเป็นฝักเจริญอยู่ใต้ดิน เปลือกผล เป็นสีเหลืองอ่อน ภายในฝักมีเมล็ดสีนํ้าตาลอมเนื้อหรือม่วง 1-6 เมล็ด เมื่อ ออกดอกออกผลแล้วต้นจะตาย
ส่วนที่ใช้ เมล็ด
สารสำคัญ ในเมล็ดประกอบด้วยนํ้ามันพวก glycerides 45% ประกอบด้วย oleic acid 50-65%, linoleic acid 18-30%, palmatic acid 8-10% มีโปรตีน 20% มี thiamine สูง
ประโยชน์ทางยา นํ้ามันที่บีบจากเมล็ดใช้เป็นตัวทำละลายในยาฉีด ที่ฉีดเข้ากล้ามเนื้อบางชนิด ใช้เตรียมยาพวก liniments และทำปลาสเตอร์
อื่นๆ ทำเครื่องสำอาง ทำสบู่ ใช้เช่นเดียวกับนํ้ามันโอลีฟ ยังใช้เป็นพวกนํ้ามันหล่อลื่นในเครื่องจักร เมล็ดถั่วลิสงและนํ้ามันใช้เป็นอาหาร
ที่มา:ศาสตราจารย์พเยาว์  เหมือนวงษ์ญาติ