นิเวศวิทยาของจาก

(Atap plam, Nipa Palm)
ชื่อวิทยาศาสตร์ Nypa fruitcans Wurmb.
ชื่อวงศ์ ARECACEAE
ชื่ออื่น อัตต๊ะ (มลายู-ใต้)
ลักษณะทั่วไป พืชที่มีลำต้นอยู่ใต้ดิน ต้นตั้งตรง ส่วนที่เห็นคือ ส่วนใบ และช่อดอก โคนใบมีกะเปาะอากาศ ช่วยพยุงให้ใบชูขึ้นเหมือนชูชีพ สูง 9 ม.
ใบ มีลักษณะคล้ายใบมะพร้าว แต่มีความเหนียว และกว้างกว่า เรียงเป็นแบบขนนก ยาว 4-9 ม. ใบย่อยรูปใบหอก ยาว 0.9-1.3 ม. เรียงตัวสองแถว ผิวใบด้านบนเป็นมันสีเขียว ผิวใบด้านล่างมีสีเหลือง


ดอก สีเหลืองเข้มออกเป็นช่อกลม ดอกเพศเมียอยู่ที่ปลาย ดอกเพศ อยู่ตรงโคนช่อดอก
ผล ผลเปลือกแข็ง กระจุกเป็นทะลายหลายผล เปลือกสีน้ำตาล เส้นผ่านศูนย์กลาง 30 ซม. เหลี่ยมรูปทรงรี ยาว 7-10 ซม. มีเนื้อเมล็ดสีขาว มีปริมาณเนื้อไม่มากนัก เมื่อสุกเต็มที่ผลจะแยกจากกลุ่มลอยน้ำ สามารถแพร่พันธุ์ไปได้ไกลๆ บางครั้งก็แตกหน่อขณะยังลอยน้ำ
นิเวศวิทยา พบตามน้ำกร่อยบริเวณที่มีน้ำทะเลขึ้นถึงและมีน้ำจืด ไหลผ่าน
การใช้ประโยชน์ ผลจากที่สุกแล้ว จะเป็นเยื่อสีขาว ใส นุ่ม มีรสหวาน รับประทานเป็นของหวาน นอกจากนี้ในบางท้องถิ่นยังตัดปลาย ช่อดอกของจาก เพื่อเอาน้ำตาลจากไปทำเป็นน้ำเมา ใบอ่อนนำมาตัด เป็นท่อนสั้นๆ ใส่ยาฉุนใช้สูบแทนบุหรี่ได้ เรียกว่า “มวนใบจาก” ใบจาก ที่เป็นสีเขียวสด ก็นำมาใช้ห่อขนมขายได้ เรียกว่า ขนมจาก ส่วนใบแก่ ก็นำมาเย็บเป็นตับ เรียกว่า ตับจาก ใช้มุงหลังคาบ้านได้
ที่มา:วัลลิ์รุกขบุปผชาติ ตามรอยพระบาทบรมราชกุมารี โครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชฯ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลศรีวิชัย