นักเลงต้นไม้หรือผู้ที่สนใจเล่นต้นไม้ส่วนใหญ่นั้น เริ่มแรกก็มักจะปลูกต้นไม้ไนกระถางกันก่อน เพราะทำได้ง่ายและไม่มีปัญหาในเรื่องสิ้นเปลืองค่าใช้จ่าย และต้องใช้เนื้อที่อะไรมากมายนก บางคนก็ใช้กระป๋องนมบ้าง ปีบบ้าง กระ ป๋องตักนํ้ารั่ว ๆ ที่ใช้ ไม่ได้แล้วบ้าง หรือแม้แต่หม้อหุงต้มเก่า ๆ ที่เสีย ๆ แล้วบ้าง อ่างเคลือบเก่า ๆ กระทะเก่า ๆ ซึ่งสิ่งเหล่านี้ แทนที่เสียหายชำรุดแล้วจะโยนทิ้งไปก็กลบนำมา ใช้เป็นประโยชน์ในการปลูกไม้กระถางได้ ไม่จำเป็นต้องใช้กระถางที่ต้องซื้อหามาโดยเฉพาะ แต่เมื่อปลูกไปสนุกสนานไป เกิดผลดีขึ้นในที่สุด ก็หาวัสดุ เหลือทิ้งดังกล่าวแล้วไม่ได้ ก็หันมาหาซื้อกระถางต้นไม้มาปลูกกัน เมื่อปลูกไปต้นไม้โตขึ้น ๆ ทุกวัน ก็หาที่หาทางขยับขยายเอาลงปลูกในดินพื้นบ้าน การเริ่มปลูกต้นไม้โดยทั่ว ๆ ไปจึงเริ่มต้นที่ปลูกในกระถางหรือภาชนะต่าง ๆ เท่าที่จะหาได้ก่อน ในชนบทนั้นก็มักจะใช้กระบอกไม้ไผ่เป็นภาชนะเพาะเมล็ดหรือปลูกต้นไม้ในกระบอกไม้ไผ่ โดยทั่ว ๆ ไป แล้วเราก็เข้าใจว่าการเพาะเมล็ดพันธุ์ไม้หรือปลูก พันธุ์ไม้ในภาชนะต่าง ๆ ดังกล่าวแล้วนั้น เป็นภาระที่ดูแลรักษาง่าย ไม่ต้องการเนื้อที่มาก และยิ่งยกย้าย เคลื่อนที่ขนส่งไปไหน ๆ ก็สะดวกสบายอีกด้วย การปลูกไม้กระถางจึงเป็นจุดสนใจจุดแรกแก่ผู้ที่นิยมพันธุ์ไม้โดยทั่ว ๆ ไป และก็นิยมกันมาจนถึง ปัจจุบันนี้

ในลักษณะที่พื้นที่คับแคบจำกัดมากขึ้น โดยเฉพาะในเมืองที่พื้นที่มีราคาแพง การปลูกไม้กระถางจึงช่วยได้มากในเรื่องที่จะนำพันธุ์ไม้มาปลูกไว้ใช้สอยได้ การใช้ไม้กระถางประดับตกแต่งสถานที่ต่าง ๆ นั้นใช้ได้อย่าง กว้างขวางทั้งในที่กลางแจ้ง เช่น ริมถนน ทางเดิน ในสวน เชิงบันไดอาคาร ริมสนามหญ้า ริมระเบียงประตู หน้าต่าง ระเบียงบ้าน หรือบนดาดฟ้าบ้าน หรือแม้แต่ในที่ร่มเช่นในห้องรับแขก ห้องนั่งเล่น ห้องอาหาร ห้องทำงาน หรือ ภายในอาคารที่ใดที่หนึ่งก็ใช้ได้งดงามน่าดูหากรู้จักวิธีบ้างเล็กน้อย ดังนั้นมนุษย์ในสมัยใดก็ตามจึงนิยมใช้ไม้กระถาง เป็นสิ่งตกแต่งประกอบความสวยงามเรื่อยมา การเปลี่ยนแปลงปรับปรุงแก้ไขในเรื่องการใช้ไม้กระถางประดับตกแต่งก็เปลี่ยนแปลงมาทุกยุคทุกสมัย ดังจะเห็นได้จากลักษณะรูปร่างภาชนะหรือกระถางที่ใช้ปลูกพันธุ์ไม้ ลวดลายที่ประดิษฐ์ตกแต่งไว้บนกระถางหรือภาชนะที่ใช้ปลูกพันธุ์ไม้ต่างๆ ตั้งแต่มีลักษณะรูปร่างทรงกลม รี เหลี่ยม ต่ำ สูง กว้าง หรือบางชนิดก็ออกแบบกระถางเป็นรูปร่างลักษณะธรรมชาติเช่นเป็นรูปปลา รูปสัตว์ต่าง ๆ บ้าง เป็นรูปตอไม้บ้าง ใบไม้บ้าง บางชนิดก็ใช้ตั้ง ใช้แขวน ใช้ติดกับฝาผนัง เนื้อวัสดุที่ใช้ทำกระถางก็มีเนื้อดินหรือวัสดุต่าง ๆ กันไป ซึ่งจะได้กล่าวโดยละเอียดในเรื่องกระถางและภาชนะปลูก

หากจะกล่าวถึงคุณค่าหรือประโยชน์ของไม้กระถางแล้ว ก็อาจกล่าวได้เป็นข้อ ๆ ดังนี้คือ.-

1. ไม้กระถาง เป็นการปลูกพันธุ์ไม้ลงในภาชนะจำกัด จึงไม่ทำให้เปลืองพื้นที่ สามารถตั้งหรือแขวนในที่จำกัดที่ใดก็ได้ หากมีที่กว้างก็ใช้ไม้กระถางหลาย ๆ ชนิดหลาย ๆ อย่าง หลาย ๆ กระถาง จัดประดับรวมกันเป็นสวนไม้กระถางก็ได้ ไม้กระถางจึงเป็นการปลูกพันธุ์ไม้ที่ไม่สิ้นเปลืองพื้นที่

2. ไม้กระถาง สิ้นเปลืองค่าใช้จ่ายน้อย กระถางหรือภาชนะที่จะใช้ปลูกนั้น หาเอาได้จากวัสดุเหลือใช้เช่น กระป๋องนม ถ้วยกระดาษที่ใส่ไอศกรีม กระป๋องนํ้ามัน หรือกระป๋องอื่น ๆ มากมาย หรือบางอย่างก็อาจจะทำเองได้ เช่นกะบะไม้ กระถางไม้ หรือกระถางซีเมนต์ การดูแลบำรุงรักษาไม้กระถางก็สิ้นเปลืองทั้งเวลาและค่าใช้จ่ายน้อย เช่นนํ้าและปุ๋ยที่ใช้รดไม้กระถางก็น้อยกว่าการรดน้ำให้ปุ๋ย ต้นไม้อื่นๆ วัชพืชก็มีน้อยกว่าโรคแมลงก็มีน้อยกว่า

3. ไม้กระถาง ให้ความสะดวกในเรื่องการขนส่ง โยกย้าย หากจะขนส่งหรือเคลื่อนที่ไปในที่แห่งใด ๆ ก็ทำได้สะดวก ไม่ทำให้ต้นไม้ต้องบอบชํ้า และสิ้นเปลืองในการโยกย้ายและมีภาระในการขนย้ายมาก การเปลี่ยนที่หรือย้ายที่เพื่อการใช้ประดับตกแต่งเข้าเป็นกลุ่มหรือวิธีการตกแต่งใด ๆ ก็ทำได้สะดวก หรือแม้แต่จะย้ายลงปลูกในดิน ก็ทำได้ง่ายๆไม่ทำให้ต้นไม้เหี่ยวเฉาบอบช้ำได้ง่าย ๆ เหมือนขุดต้นไม้จากแห่งหนึ่งมาปลูกอีกแห่งหนึ่ง

4. ไม้กระถาง ไม่เสี่ยงในการสูญหายหรือตายเพราะโรคหรือศัตรูใด ๆ ก็ตาม เนื่องจากแต่ละกระถางหรือแต่ละภาชนะอยู่แยกจากกันโดยเด็ดขาด หากเกิดโรคพืชขึ้นในดินที่ปลูกก็ไม่ติดต่อมายังอีกกระถางหนึ่ง โดยเฉพาะการเพาะเมล็ดหรือเลี้ยงต้นไม้อ่อนในกระถาง หากเกิดการเสียหายจากโรคพืชหรือแมลงแล้วก็จะสูญเสียไปเฉพาะกระถางนั้นๆ ไม่ติดต่อแพร่กระจายไปได้โดยรวดเร็วเหมือนปลูกหรือเพาะลงในแปลงบนพื้นดิน หากมีอาการผิดปกติอย่างหนึ่งอย่างใด ก็แก้ไขได้ง่าย ๆ เช่น ถูกแดดใบไหม้ก็ยกเข้าร่มได้ หรืออ่อนแอเพราะร่มเกินไปก็ยกมาให้ถูกแสงแดดเพิ่มมากขึ้นก็ได้ ดินปลูกแน่นหรือมีโรคแมลงในดินปลูกต้นไม้ไม่เจริญหรือทรุดโทรมลงก็แก้ไขได้ง่าย ๆ โดยการเปลี่ยนกระถาง เปลี่ยนดินหรือเครื่องปลูกใหม่ได้ หรือแพ้ปุ๋ยคือใส่ปุ๋ยมากเกินไปก็แก้ไขได้ง่าย ๆ โดยยกกระถางลงแช่นํ้าให้ปุ๋ยที่เป็นพิษเจือจางลงจนปลอดภัย

5. ไม้กระถาง ให้ประโยชน์และคุณค่าในการใช้ประดับตกแต่งได้กว้างขวางมาก สามารถใช้ประดับได้เกือบทุกสถานที่ทั้งกลางแจ้งและในร่ม นำไปใช้ประดับได้ทุกหนทุกแห่ง เปลี่ยนแปลงความสวยงามได้ตามประสงค์โดยการสับเปลี่ยนไม้กระถางที่นำมาประดับตกแต่ง ไม่ก่อให้เกิดการเบื่อหน่ายเหมือนการใช้ไม้ประดับที่โยกย้ายเปลี่ยนแปลงไม่ได้ไม้กระถางมีลักษณะและรูปร่างความสวยงามต่าง ๆ ให้เลือกมากมายเช่นดูดอก ดูใบ ดูรูปทรงเช่นไม้ดัด ไม้แคระ หรือดูฝักดูผล เช่นพริกสวยงาม มะเขือเทศสวยงาม ส้ม หรือมะนาวแปลก ๆ การใช้ไม้กระถางประดับตกแต่งจึงนิยมกันอย่างกว้างขวาง

6. ไม้กระถาง สะดวกในการซื้อหาและจำหน่าย ในการจำหน่ายพันธุ์ไม้กระถางนั้น จำหน่ายได้มากที่สุดเพราะผู้ซื้อได้รับความสะดวกมาก สถานที่จำหน่ายพันธุ์ไม้ทุกแห่ง จึงมีไม้กระถางเป็นส่วนใหญ่ การคิดราคา การควบคุมดูแล ในการจัดจำหน่ายเป็นไปโดยง่ายไม่มีปัญหามากมายเช่นการจัดจำหน่ายพันธุ์ไม้อื่น

7. ไม้กระถาง ให้ความสะดวกในการเพิ่มจำนวนหรือขยายพันธุ์ โดยเฉพาะในการขยายพันธุ์แบบไม่ใช้เมล็ด คือแยกหน่อ ตอนกิ่ง ตัดกิ่งปักชำ ติดตา ต่อกิ่ง เทียบกิ่ง ทำได้สะดวกรวดเร็ว ไม่เหมือนพันธุ์ไม้ที่ปลูกอยู่บนพื้นดิน การเทียบกิ่งนั้นจำเป็นที่จะต้องปลูกลงกระถางเสียก่อน เพื่อจะยกไปเทียบกิ่งได้

8. ไม้กระถาง นั้นนอกจากพันธุ์ไม้ในกระถางจะมีความสวยงามตามธรรมชาติแล้ว เมื่ออยู่ในกระถางที่ได้ส่วนสัดถูกต้องแล้วยังเพิ่มความสวยงามน่าดูให้มากขึ้น ดังจะสังเกตได้ว่าพันธุ์ไม้ธรรมดาที่ขึ้นอยู่บนพื้นดินธรรมดา นั้น หากนำมาปลูกลงในกระถางให้ดีแล้ว พันธุ์ไม้ธรรมดา นั้นอาจสวยงามมีคุณค่าสูงขึ้น ทั้งนี้เนื่องจากกระถางเป็นส่วนหนึ่งที่ช่วยเสริมสร้างให้เกิดความสวยงามน่าดูเพิ่มขึ้นด้วย กระถางต้นไม้จึงเป็นส่วนสำคัญที่ช่วยเสริมสร้างพันธุ์ ไม้นั้นให้งดงามมากขึ้น หากกระถางสวยงามน่าดูถูกต้องเข้ากันได้ดีกับพันธุ์ไม้ในกระถางแล้วก็จะยิ่งทำให้เกิดความสวยงามทั้งพันธุ์ไม้และกระถางต้นไม้ทั้งสองร่วมกันด้วย

9. ไม้กระถาง สามารถทำให้พันธุ์ไม้ในกระถางนั้น ผิดลักษณะรูปร่างในทางที่เพิ่มความงดงามมากขึ้นจากเดิม สาเหตุอยู่ที่กระถางและวิธีการเช่นทำให้ต้นไม้แคระแกร็นเล็กลงอย่างถูกส่วนสัดน่าดูงดงามยิ่งขึ้น หรืออาจทำให้ต้นไม้ในกระถางมีลักษณะรูปทรงตามแต่เราประสงค์ได้ง่าย ๆ เช่นไม้ดัด สามารถควบคุมให้เจริญเติบโตช้า หรือเร็วได้ตามใจเรา สะดวกแก่การตัดแต่งและดัดแปลงตามใจชอบของเรา

ไม้กระถางคืออะไร ?