สมุนไพรแก้อักเสบ เฉพาะที่ แก้แมลงสัตว์กัดต่อย

ชื่อพื้นเมืองอื่นๆ พญายอ เสลดพังพอนตัวเมีย ผักมันไก่ ผักลิ้นเขียด พญาปล้องดำ ลิ้นมังกร โพะโซ่จาง

ชื่ออังกฤษ –

ชื่อวิทยาศาสตร์ Clinacanthus nutans Lind.

วงศ์ Acanthaceae

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

พญาปล้องทองเป็นไม้พุ่มแกมเถา สำต้นกลมเรียบ สีเขียว ใบเป็นใบเดี่ยวออกตรงกันข้าม ใบยาวเรียว ปลายแหลม ขอบใบเรียบหรือเป็นรอยหยักเล็กน้อย เนื้อในบางมีขนนุ่มตามเส้นใบ ก้านใบสั้น ดอกออกเป็นช่อที่ปลายกิ่ง ออกดอกยาก แต่ละช่อมี 3-6 ดอก กลีบดอกสีแดงส้ม ดอกเป็นหลอด ปลายแยกเป็น 2 ปาก ผลเป็นฝักมี 4 เมล็ด

การปลูก

พญาปล้องทองเป็นต้นไม้ที่ปลูกง่าย ปลูกโดยใช้ลำต้น

ปักชำ โดยตัดกิ่งยาว 1-2 คืบ ปักชำให้ออกรากดีแล้วย้ายลงไปปลูกในแปลง ดูแลรักษาเช่นเดียวกับพืชทั่วไป

ส่วนที่ใช้เป็นยา ใบ

ช่วงเวลาที่เก็บเป็นยา

เก็บใบที่สมบูรณ์ ไม่แก่หรืออ่อนจนเกินไป

สารสำคัญ ใบพญาปล้องทอง มีสารจำพวกฟลาโวนอยด์ (flavo-

noid) เป็นส่วนประกอบ

ประโยชน์ในการรักษา

1. ใช้บรรเทาอาการอักเสบ ปวดบวมจากพิษแมลงกัดต่อย และพิษของพืชบางชนิด (อาการอักเสบที่ไม่มีไข้)

วิธีใช้

ใช้ใบสด 10 – 15 ใบ ล้างให้สะอาด ตำให้ละเอียด เติมเหล้า ขาวพอชุ่ม ใช้น้ำและกากพอกบริเวณที่บวมหรือถูกแมลงสัตว์กัดต่อย

2. ใช้แก้แผลไฟไหม้ นํ้าร้อนลวก

วิธีใช้

ใช้ใบสดตำ เคี่ยวกับนํ้ามันมะพร้าวหรือนํ้ามันงา เอากากพอกแผลที่ถูกนํ้าร้อนลวก หรือไฟไหม้ แผลจะแห้ง

3. ใช้บรรเทาอาการอักเสบที่เกิดจากเริม และงูสวัด และช่วย ให้เริมหายเร็วขึ้น ปัจจุบันได้มีผู้เตรียมครีมของสารสกัดจากใบพญาปล้องทอง เพื่อใช้รักษาเริมและงูสวัด ใช้ได้ผลดี

วิธีใช้

ใช้เช่นเดียวกับการใช้บรรเทาอาการอักเสบจากแมลงสัตว์กัด