วิทยา  หวังเจริญพร

ถึงแม้ว่ายังมีความรู้ความเข้าใจในเรื่องการเลี้ยงพรรณไม้น้ำไม่มากนักก็สามารถเริ่มต้นได้โดยการเริ่มเลี้ยงพรรณไม้น้ำบางชนิดที่เลี้ยงง่าย ตลาดต้องการแน่นอน และต้องการใช้ในปริมาณมาก

คงปฏิเสธไม่ได้ว่า “พรรณไม้น้ำ” เป็นส่วนประกอบสำคัญส่วนหนึ่งในตู้ปลาที่มีประโยชน์อย่างยิ่งทั้งในแง่ความสวยงาม และมีประโยชน์ต่อปลาที่เลี้ยงอยู่ร่วมกัน ทั้งในด้านเป็นแหล่งอาหาร เป็นที่หลบซ่อนศัตรูและวางไข่ การผลิตออกซิเจนทำให้น้ำบริสุทธิ์มากขึ้น ฯลฯ นอกจากนี้ยังมีความเชื่อกันอีกว่า พรรณไม้น้ำมีการผลิตยาธรรมชาติที่รักษาและบำรุงสุขภาพของปลาได้อีกด้วย

พรรณไม้น้ำ นับว่าเป็นสินค้าส่งออกอย่างหนึ่งของไทยที่มีอนาคตสดใส เนื่องจากตลาดต่างประเทศต้องการมากและได้ราคาดี มีเกษตรกรหลายรายให้ความสนใจในเรื่องนี้มากพอสมควร แต่ส่วนใหญ่ยังไม่มีพื้นฐานความรู้ทางด้านการผลิต การตลาดมาก่อน แต่มีความตั้งใจและต้องการเป็นผู้ผลิตพรรณไม้น้ำ โดยเฉพาะในแง่ของความเป็นไปได้ในการผลิตเพื่อเป็นการค้า

ความเป็นไปได้ในการผลิตพรรณไม้น้ำ

ประเทศไทยเป็นประเทศที่มีศักยภาพในการเพาะขยายพันธุ์พรรณไม้น้ำมาก เนื่องจากมีภูมิอากาศและสภาพแวดล้อมที่เหมาะสม และมีพรรณไม้น้ำท้องถิ่นจำนวนมาก สำหรับเกษตรกรผู้สนใจผลิตพรรณไม้น้ำ ถึงแม้ว่ายังมีความรู้ความเข้าใจในเรื่องการเลี้ยงพรรณไม้น้ำไม่มากนัก ก็สามารถเริ่มต้นได้โดยการเริ่มเลี้ยงพรรณไม้น้ำบางชนิดที่เลี้ยงง่ายตลาดต้องการแน่นอน และต้องการใช้ในปริมาณมาก เช่น สาหร่ายหางกระรอก หลิวน้ำ ขาไก่ด่าง มะพร้าวน้ำ เป็นต้น เมื่อมีความชำนาญมากขึ้น จึงทำการขยายการผลิตพรรณไม้น้ำชนิดอื่นๆ ต่อไป

การตลาดของพรรณไม้น้ำ

การผลิตพรรณไม้น้ำเพื่อจำหน่ายภายในประเทศนั้น ตลาดมีความต้องการพอสมควร ส่วนใหญ่เป็นตลาดขายปลาสวยงามทั่วไป แต่คุณภาพในการผลิตยังไม่ได้มาตรฐานในตลาดต่างประเทศมีความต้องการมาก แต่ต้องมีคุณภาพดี คำแนะนำสำหรับผู้เริ่มต้นในการผลิตพรรณไม้น้ำในเรื่องนี้คือ ให้เกษตรกรส่งผลผลิตที่ได้จำหน่ายให้กับฟาร์มขนาดใหญ่ เพื่อลดภาระการหาตลาด แต่ถ้าเกษตรกรอยากหาตลาดต่างประเทศเองก็สามารถทำได้ เช่น ติดต่อกับบริษัทส่งออกปลาสวยงาม ซึ่งต้องการพรรณไม้น้ำส่งควบไปกับปลาด้วย

สำหรับข้อมูลเพิ่มเติมในเรื่องของตลาดพรรณไม้น้ำสวยงาม ในเอเซียมีการเพาะขยายพันธุ์มากที่ประเทศสิงคโปร์ ซึ่งปัจจุบันคนสิงคโปร์ได้ขยายพื้นที่การเพาะขยายพันธุ์โดยไปลงทุนทำในประเทศมาเลเซียมาก เนื่องจากพื้นที่ในประเทศมีจำกัด มูลค่าการส่งออกพรรณไม้น้ำสวยงามปี 2535 ของสิงคโปร์มีมูลค่า 150 ล้านบาท ส่วนใหญ่จะผลิตพรรณไม้น้ำสวยงามประเภทราคาถูกและราคาปานกลาง ในขณะที่ประเทศไทยผลิตพรรณไม้น้ำสวยงามราคาปานกลางและราคาแพง ประเทศไทยส่งออกพรรณไม้น้ำสวยงามน้อยกว่าสิงคโปร์มาก ปีละไม่เกิน 10 ล้านบาท เนื่องจากมีผู้ประกอบการรายใหญ่เพียง 2 ราย ประเทศไทยมีโอกาสเพาะขยายพันธุ์ไม้น้ำสวยงามได้อีกมาก เนื่องจากมีพื้นที่และแรงงานในภาคเกษตรกรรมอยู่มาก และตลาดยังมีความต้องการอีกมาก ตลาดส่วนใหญ่ ได้แก่ เนเธอร์แลนด์ เยอรมันนี อังกฤษ และญี่ปุ่น เป็นต้น

ปัญหาในการผลิตและการเลี้ยงพรรณไม้น้ำ

ผู้ผลิตพรรณไม้น้ำยังไม่มีความมั่นใจในการผลิตขายภายในประเทศมากนัก เพราะการผลิตพรรณไม้น้ำให้มีคุณภาพดีกว่าที่เป็นอยู่ในปัจจุบัน สามารถทำได้ แต่ต้นทุนการผลิตจะสูงขึ้น ส่งผลให้ราคาพรรณไม้น้ำแพงขึ้น ซึ่งถ้าราคาแพงขึ้น ตลาดภายในประเทศจะไม่ยอมรับการทำธุรกิจก็จะลำบาก และทุกวันนี้ผู้ผลิต ผู้ซื้อทั่วไป ยังไม่มีความรู้ในด้านการเลี้ยงพรรณไม้น้ำกันมากนัก สังเกตได้จากการนำพรรณไม้น้ำมากำขายแล้วใช้หนังยางรัด ตกกำละประมาณ 3-10 บาท ทำให้พรรณไม้น้ำช้ำง่าย เมื่อเอาไปเลี้ยงได้ไม่นานเท่าไรก็ตาย หรือการที่ต้องซื้อพรรณไม้น้ำเปลี่ยนทุกๆอาทิตย์ สืบเนื่องมาจากไม่มีการดูแลรักษาที่ถูกต้อง ทำให้พรรณไม้น้ำตายเร็วกว่ากำหนด

ขณะนี้ทางกรมประมงได้ติดต่อประสานงานกับฟาร์มผู้ผลิตพรรณไม้น้ำรายใหญ่ และรวมกลุ่มผู้สนใจการเลี้ยงพรรณไม้น้ำ เพื่อเข้ารับการอบรมด้านความรู้ เกี่ยวกับการผลิตพันธุ์ไม้น้ำจากฟาร์มผู้ผลิตพันธุ์ไม้น้ำ ซึ่งฟาร์มของเอกชนมีบทบาทอย่างมากในการส่งเสริมความรู้ด้านการผลิตพรรณไม้น้ำเพื่อให้ได้คุณภาพดีตามที่ตลาดต่างประเทศต้องการ ลำพังแต่ทางราชการเองเพียงฝ่ายเดียวคงไม่สามารถทำได้ทั้งหมด และขณะนี้ก็ยังไม่มีหน่วยงานใดส่งเสริมในเรื่องนี้อย่างจริงจัง เพียงแต่กำลังเริ่มเป็นโครงการ และจะส่งเสริมให้มีการผลิตเป็นธุรกิจอย่างจริงจังต่อไป เกษตรกรผู้สนใจควรจะเข้ามารวมกลุ่มกันเพื่อให้ผลผลิตที่ได้มีคุณภาพดี เป็นรูปแบบเดียวกัน ไม่ใช่ต่างคนต่างทำ คุณภาพที่ได้ออกมาดีบ้างไม่ดีบ้าง ตลาดก็จะไม่ต้องการ และสิ่งที่สำคัญที่สุดคือ เกษตรกรที่คิดจะทำอาชีพนี้ ต้องเป็นผู้มีความตั้งใจจริงๆ “ความตั้งใจ” จะเป็นตัวช่วยให้ประสบความสำเร็จไปแล้วครึ่งหนึ่ง