ฟ้าทะลายโจร

ฟ้าทะลายโจร

สมุนไพรแก้เจ็บคอ แก้ท้องเดิน

ชื่อพื้นเมืองอื่นๆ ฟ้าทะลาย นํ้าลายพังพอน ยากันงู ฟ้าสาง เมฆทะลาย ฟ้าสะท้าน สามสิบดี คีปังฮี (จีน)

อังกฤษ

ชื่อวิทยาศาสตร์ Andmgraphis paniculata (Burm.) Nees

วงศ์ Acanthaceae

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

ไม้ล้มลุก สูง 1-2 ศอก ลำต้นสี่เหลี่ยม ตั้งตรง แตก กิ่งก้านสาขามากมาย ใบเรียว กว้างประมาณ 1 ซม. ดอกออกเป็นช่อเล็กๆ สีขาว มีรอยประสีม่วงแดง กลีบดอกด้านบนมี 3 หยัก ด้านล่างมี 2 หยัก ผลเป็นฝัก คล้ายฝักต้อยติ่ง เมล็ดสีน้ำตาลอ่อน ต้นและใบมีรสขมมาก

การปลูก

ปลูกโดยหว่านเมล็ดก่อนฤดูฝนเล็กน้อย แล้วกลบด้วย

ดินสูง 1-2 ซ.ม. รดนํ้าให้ชุ่ม เมื่ออายุ 3-4 เดือน จะเก็บใบมาใช้ได้ ส่วนที่ใช้เป็นยา ใบ ทั้งต้น

ช่วงเวลาที่เก็บเป็นยา

เก็บใบในช่วงที่เริ่มออกดอก

สารสำคัญ สารจำพวกแลคโทน (lactone) ชื่อแอนโดรกราโฟไลด์(andrographolide), นีโอแอนโดรกราโฟไลด์ (neoan- drographolide) และดีออกซี-แอนโดรกราโฟไลด์ (deoxy-andrographolide) เป็นต้น

ประโยชน์ในการรักษา

1. ใช้รักษาอาการเจ็บคอ

2. ใช้แก้อาการท้องเสีย และโรคอุจจาระร่วงเฉียบพลัน

วิธีใช้ การใช้แก้เจ็บคอและแก้ท้องเสีย มีวิธีใช้เช่นเดียวกันคือ

2.1 ใช้ในรูปยาต้ม โดยใช้ใบและกิ่งสดล้างสะอาด สับเป็น ท่อนสั้นๆ ประมาณ 1 กำมือ ต้มกับนํ้า 10-15 นาที ดื่มก่อนอาหารวันละ 3 ครั้ง แก้เจ็บคอ ถ้าใช้แก้ท้องเสีย แก้บิด ใช้ 2 – 3 กำมือ

2.2 ใช้ในรูปยาลูกกลอน โดยนำใบและกิ่งมาล้างให้สะอาด ผึ่งลมให้แห้ง บดให้เป็นผง ปั้นผสมกับนํ้าผึ้ง เป็นเม็ดขนาดเท่าปลายนิ้วก้อย ผึ่งให้แห้ง รับประทานครั้งละ 3 – 6 เม็ด วันละ 3 – 4 ครั้ง ก่อนอาหารและก่อนนอน

2.3 ใช้ในรูปยาดองเหล้า นำใบฟ้าทะลายโจรแห้ง ขยำให้เป็นชิ้นเล็กๆ ใส่ในขวดแก้ว แช่ด้วยเหล้าโรงพอท่วมยา ปิดฝาให้แน่น เขย่าขวด หรือคนยาวันละครั้ง เมื่อครบ 7 วัน กรองเอาแต่นํ้าเก็บไว้ในขวดที่มิดชิดและสะอาด รับประทานครั้งละ 1-2 ช้อนโต๊ะ วันละ 3 – 4 ครั้ง ก่อนอาหาร

2.4 ใช้ในรูปยาแคปซูล โดยใช้ผงใบและลำต้นบรรจุลงใน แคปซูล ใช้รับประทานก่อนอาหารและก่อนนอน เนื่องจากฟ้าทะลายโจรมีรสขมมาก จึงมักนิยมใช้ในรูปแบบยาลูกกลอนและยาแคปซูล ปัจจุบันมีผลิตภัณฑ์ฟ้าทะลายโจรจำหน่ายในรูปยาแคปซูล

3. ใช้ภายนอกเป็นยาพอกฝี รักษาแผลที่เป็นหนอง

วิธีใช้ ใช้ใบค่อนข้างแก่ ประมาณ 1 กำมือ ตำผสมเกลือเล็กน้อย เติมเหล้าครึ่งถ้วยชา น้ำครึ่งช้อนชา คนให้เข้ากันดี รินเอานํ้าดื่ม กากที่เหลือใช้พอก แผล ฝี แล้วใช้ผ้าสะอาดพันไว้

ฟ้าทะลายโจรนับเป็นสมุนไพรที่ใช้กันมากในจีน อินเดีย และชวามานานแล้ว อีกทั้งได้มีการวิจัยสรรพคุณและความเป็นพิษ ทั้งในสัตว์ทดลองและในคนไข้แล้วพบว่าไม่ก่อให้เกิดความเป็นพิษหรือความผิดปกติใดๆ จึงนับว่าเป็นสมุนไพรที่มีความปลอดภัยสูง