เนื่องจากการใช้สมุนไพรมีข้อดีหลายประการ เช่น ช่วยประหยัด เหมาะสำหรับประชาชนที่อยู่ในพื้นที่ห่างไกลซึ่งการคมนาคมไม่สะดวก ช่วยลดดุลย์การค้าในการสั่งซื้อยาสำเร็จรูปจากต่างประเทศ และเพื่อเป็นการเตรียมพร้อมในอนาคตเมื่อมีสถานการณ์สงคราม เป็นต้น รัฐบาลจึงได้ตระหนักถึงคุณค่าของสมุนไพร และได้กำหนดนโยบายส่งเสริมให้มีการใช้สมุนไพรอย่างจริงจังขึ้น ได้ริเริ่มในแผนพัฒนาสาธารณสุขฉบับที่ 5 โดยผนวกเข้ากับงานสาธารณสุขมูลฐาน ในช่วงปี พ.ศ. 2527-2529 กระทรวงสาธารณสุขได้จัดโครงการนำร่องขึ้นคือ โครงการสมุนไพรกับการสาธารณสุขมูลฐาน โดยความช่วยเหลือขององค์การยูนิเซฟ ในพื้นที่เป้าหมาย 25 จังหวัด มีการดำเนินงานสำคัญเกี่ยวกับสมุนไพร 7 ด้านคือ ด้านข้อมูลข่าวสาร ด้านการอบรม ด้านเผยแพร่และประชาสัมพันธ์ ด้านศึกษาและวิจัย ด้านการปลูกและกระจายพันธุ์ ด้านการผลิต และกระจายตำรับ และด้านนิเทศและติดตามผล ผลการดำเนินงานของโครงการฯก่อให้เกิดความสนใจสมุนไพรในระดับกว้าง และเกิดมิติใหม่ที่น่าสนใจคือโรงพยาบาลชุมชนและสถานีอนามัยบางแห่ง เช่น โรงพยาบาลบำเหน็จณรงค์ จ.ชัยภูมิ โรงพยาบาลสังคม จ.หนองคาย โรงพยาบาลวังนํ้าเย็น จ. ปราจีนบุรี โรงพยาบาลบางกระทุ่ม จ. พิษณุโลก สถานีอนามัยเก้าเลี้ยว จ. นครสวรรค์ และสถานีอนามัยมาบปลาเค้า จ. เพชรบุรี เป็นต้น มีการใช้สมุนไพรที่มีข้อมูลรายงานว่ามีสรรพคุณดีและปลอดภัยกับผู้ป่วยในการบริการสาธารณสุข ทำให้เกิดภาพการใช้สมุนไพรอย่างจริงจัง และส่งผลให้ประชาชนในชุมชนเกิดความนิยมสมุนไพรเพิ่มมากขึ้น

จากสภาวะการณ์ดังกล่าวข้างต้น กระทรวงสาธารณสุขได้เล็งเห็นว่า โรงพยาบาลชุมชนเป็นหน่วยงานที่ปฏิบัติงานใกล้ชิดกับประชาชน มีศักยภาพ มีความคล่องตัวในด้านบริหารจัดการ มีความพร้อมด้านกำลังคน กำลังเงิน และด้านวัสดุอุปกรณ์พอสมควร ทั้งเป็นหน่วยงานที่ให้ความสนใจในการพัฒนางาน สมุนไพรอย่างดียิ่ง ดังนั้นกระทรวงสาธารณสุขจึงได้ร่วมมือกับ German Agency for Technical Cooperation หรือ GTZ ซึ่งเป็นหน่วยงานตัวแทนของรัฐบาลสหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมัน ในการจัดทำโครงการสมุนไพรกับการสาธารณสุขมูลฐาน (The Project of Basic Health Service Making Use of Traditional Medicinal Herbs) หน่วยงานรับผิดชอบคือ สำนักงานคณะ กรรมการการสาธารณสุขมูลฐาน สังกัดสำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข ภายใต้การสนับสนุนทางวิชาการจากคณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล และกองวิจัยทางแพทย์กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ โดยมีระยะเวลาดำเนินการ 3 ปี (2528-2531)

โครงการสมุนไพรกับการสาธารณสุขมูลฐานดังกล่าวได้เน้นการนำสมุนไพรมาใช้ในสถานบริการสาธารณสุขของรัฐ และในชุมชน โดยมีพื้นที่เป้าหมาย 5 จังหวัด คือ ปราจันบุรี พิษณุโลก นครราชสีมา ขอนแก่น และนครศรีธรรมราช โดยประกอบด้วยโรงพยาบาลชุมชน 5 แห่ง สถานีอนามัย 7 แห่ง หมู่บ้าน 100 หมู่บ้าน โรงพยาบาลดังกล่าวได้แก่ รพ.วังนํ้าเย็น อำเภอ วังนํ้าเย็น จังหวัดปราจีนบุรี รพ.บางกระทุ่ม อำเภอบางกระทุ่ม จังหวัด พิษณุโลก รพ.สูงเนิน อำเภอสูงเนิน จังหวัดนครราชสีมา รพ.พล อำเภอพล จังหวัดขอนแก่น และรพ.ทุ่งสง อำเภอทุ่งสง จังหวัดนครศรีธรรมราช

การคัดเลือกสมุนไพรที่ควรส่งเสริมให้ใช้ในชุมชนนั้นก็นับว่ามีความสำคัญไม่น้อย สมุนไพรที่หมอพื้นบ้านใช้กันทั่วไปมีทั้งสมุนไพรเดี่ยวๆ และสมุนไพรหลายชนิดซึ่งเตรียมในรูปยาตำรับ สมุนไพรในงานสาธารณสุขมูลฐาน ที่ส่งเสริมโดยกระทรวงสาธารณสุขเป็นการใช้สมุนไพรเดี่ยว จึงต่างกับการใช้ยาสมุนไพรตามทฤษฎีการแพทย์แผนไทย ซึ่งเป็นการรักษาคนไข้ทั้งตัวและมักใช้ยาเป็นตำรับประกอบด้วยสมุนไพรหลายชนิด แต่อย่างไรก็ตามการใช้สมุนไพรเดี่ยวๆ นั้นมีการยอมรับจากนักวิชาการในปัจจุบันมากกว่า ทั้งนี้เพราะมีข้อมูลจากผลการวิจัยสนับสนุน จึงเป็นการสมควรที่จะเลือกใช้ในช่วงแรกๆ ของการพัฒนายาจากสมุนไพรต่อไปควรคัดเลือกสมุนไพรตำรับที่น่าสนใจ เพื่อนำมา ศึกษาวิจัย และส่งเสริมให้ใช้ในโอกาสต่อไป

สมุนไพรที่ใช้เป็นยารักษาโรคในโรงพยาบาลชุมชน ได้แก่ ว่านหางจระเข้ ขมิ้นชัน ชุมเห็ดเทศ พญาปล้องทอง และ ฟ้าทะลายโจร สมุนไพรแต่ละชนิดมีการใช้ดังนี้

สมุนไพรเพื่อการสาธารณสุขมูลฐานที่กระทรวงสาธารณสุขเคยแนะนำให้ประชาชนใช้เพื่อส่งเสริมสุขภาพและรักษาโรคเบื้องต้น มีจำนวน 66 ชนิด ได้แก่

อย่างไรก็ตามกระทรวงสาธารณสุขได้มีการทบทวนรายชื่อสมุนไพร สำหรับงานสาธารณสุขมูลฐาน โดยตัดรายการสมุนไพรที่ไม่มีรายงานยืนยันเกี่ยวกับสรรพคุณทางเภสัชวิทยาและการศึกษาทางคลินิก ตลอดจนสมุนไพรที่มีรายงานว่ามีผลข้างเคียงออก เช่น ปลาไหลเผือก สะแก และเพิ่มรายการ สมุนไพรที่มีประโยชน์รักษาโรค เซ่น แก้ว ผักคราดหัวแหวน และข่อยเพื่อใช้แก้ปวดฟัน แมงลักแก้ท้องผูก มะระขี้นกและสะเดาบ้านใช้แก้อาการเบื่ออาหาร ฯลฯ ทั้งนี้เพื่อปรับปรุงให้ใด้สมุนไพรที่เหมาะสมที่จะแนะนำให้ประซาซนใช้บำบัดรักษาโรคยิ่งขึ้น โดยจัดรายการสมุนไพรสำหรับงานสาธารณสุขมูลฐาน ออกเป็นกลุ่มตามประโยซน์ที่นำมาใช้เพื่อการรักษาอาการของโรคต่างๆ