ชื่อพื้นเมืองอื่นๆ เถาย่านาง จ้อยนาง เถาเขียว เถาวัลย์เขียว หญ้าภคินี เครือเขางาม วันยอ ย่านนาง ยานนาง

ชื่ออังกฤษ –

ชื่อวิทยาศาสตร์ Tiliacord tnandrd Diels

วงศ์ Menispermaceae

ย่านางเป็นไม้เถา มีเหง้าอยู่ใต้ดิน ยอดจะแทงขึ้นมาจากดินเป็นกระจุก ซึ่งจะเจริญไปเป็นเถายาว เถาอ่อนมีขนนุ่มสีเทา เถาแก่จะเกลี้ยง ใบเป็นใบเดี่ยว สีเขียวเข้ม เรียงสลับ รูปรี ผิวเรียบมัน ดอกออกเป็นช่อสั้นๆ ดอกมีขนาดเล็กสีเหลือง ออกตามง่ามใบ ผลกลมโต ผลแก่จัดมีสีออกส้มๆ

ส่วนที่ใช้เตรียมสี ใบสด

สารสำคัญ

ใบ ยังไม่มีรายงานสารสำคัญ แต่มีรายงานว่าไม่ก่อให้เกิดพิษอย่างเฉียบพลันในสัตว์ทดลอง

ราก มีแอลคาลอยด์หลายชนิด เช่น ทีเลียโครีน (tiliacorine), ทีเลียโครินีน (tiliacorinine),นอร์ทิเลียโครินีน (nor-tiliacorinine) เป็นต้น

ประโยชน์

1. ใบสดใช้ปรุงอาหาร โดยเฉพาะอาหารภาคเหนือ

และภาคอีสาน นิยมใช้แต่งสีเขียวในอาหารคาวเช่น แกงลาว แกงอ่อม ซุปหน่อไม้ ต้มเปรอะ นอกจากจะช่วยแต่งสีเขียวแล้วยังช่วยทำให้นํ้าแกงข้นมากขึ้นด้วย

2.ในตำรายาไทยใช้ราก ลำต้น ใบ แก้ไข้ ถอนพิษ และแก้เบื่อเมา

วิธีเตรียมสีเขียวจากใบย่านาง

ใช้ใบสดที่ล้างสะอาด โขลกให้ละเอียด เติมนํ้าเล็กน้อย คั้นเอา นํ้ากรอง จะได้น้ำสีเขียวใช้ผสมอาหาร

นอกจากนี้ยังมีสมุนไพรที่ใช้แต่งสีเขียวในอาหารอีก เช่น

ใบพริก อาจใช้ใบพริกขี้หนูหรือใบพริกชี้ฟ้าก็ได้ ใช้แต่งสีเขียว

ในแกงเขียวหวาน โดยใช้ใบพริกสดที่ล้างสะอาด ตำปนกับนํ้าพริกแกงเขียวหวานจะทำให้นำพริกมีสีเขียว สารที่ทำให้มีสีเขียวก็คือ คลอโรฟิลล์ (chlorophyll) ในใบพริกนั่นเอง