สบู่ดำ เป็นชื่อเรียกในภาคกลาง ทั้งนี้เนื่องจากเปลือกเมล็ดมีสีดำ และคนในสมัยก่อนใช้น้ำมันมาทำสบู่ ภาคเหนือ เรียกว่า มะหุ่งฮั้ว ภาคตะวันออกเฉียงเหนือเรียกว่ามะเยา จังหวัดนครราชสีมาเรียก สีหลอด ภาคใต้เรียก ยาเคาะ

สบู่ดำมีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Jatropha Curcas Linn.  อยู่ในวงศ์ EUPHORBLACEAE วงศ์เดียวกันกับ ไม้ยางพารา สบู่แดงหรือสบู่เลือด ปัตตาเวีย หนุมานนั่งแทน โป๊ยเซียน มันสำปะหลัง มะยม ขามป้อม ผักหวานบ้าน ฯลฯ ซึ่งมี ความหลากหลายกันค่อนข้างมาก ทั้งในลักษณะต้น ใบ ช่อดอก ดอก ตลอดจนผลและเมล็ด

สบู่ดำ เป็นพืชพื้นเมืองของอเมริกาและใต้ ชาวโปรตุเกส นำเข้ามาในช่วงปลายกรุงศรีอยุธยา เพื่อรับซื้อเมล็ดไปบีบเอาน้ำมันสำหรับทำสบู่ เพราะมีฟองอันเป็น ลักษณะพิเศษ พืชนี้เป็นไม้พุ่มขนาดกลาง สูงประมาณ 2-7 เมตร อายุยืนไม่น้อยกว่า 20 ปี ลำต้นเกลี้ยงเกลาอวบอ้วนแต่อ่อน ใช้มือหักออกได้ง่ายเพราะเนื้อไม้ไม่มีแก่น ใบคล้ายใบฝ้าย ใบพุดตาน แต่หนากว่า ใบหยักคล้ายใบละหุ่งแต่หยักตื้นกว่ามี 4 แฉกา ใบที่งามเต็มที่ใหญ่ขนาดเท่าฝ่ามือ ก้านใบยาว ต้นสบู่ดำออกดอกเป็นช่อ ขนาดดอกเล็กสีเหลือง กลิ่นหอมอ่อน มีดอกตัวผู้มากและดอกตัวเมียน้อยอยู่บนต้นเดียวกัน เมื่อติดผลแล้วมีสีเขียวอ่อนเกลี้ยงเกลา เวลาสุกสีเหลืองคล้ายลูกจันทร์ ส่วนมากผลหนึ่งมี 3 พู ส่วน 2 พูมีน้อย โดยแต่ละพูทำหน้าที่ห่อหุ้มเมล็ดไว้ เมล็ดสีดำเล็กกว่าเมล็ดละหุ่งพันธุ์ลายขาวดำเล็กน้อย เมื่อแกะเปลือกจะเห็นเนื้อในสีขาว

การปลูก

สบู่ดำทนทานต่อความแห้งแล้วได้ดี พันธุ์ที่ให้ผลผลิตดีคือพันธุ์สตูลและพันธุ์น่าน พันธุ์บุรีรัมย์ พันธุ์มุกดาหาร ซึ่งควรปลูกในต้นฤดูฝน ซึ่งในปีแรกให้ผลผลิตประมาณ 102 กก/ไร่ ในปีที่ 2 และ 3 ได้ประมาณราว 200 และ 300 กก. ต่อไร่ตามลำดับ

1.  วิธีปลูกลงแปลง โดยใช้ท่อนพันธุ์ยาว 45-50 ซม. จะเริ่มให้ผลผลิตในระยะเวลา 3-4 เดือน หรือถ้าเพาะชำในถุงพลาสติกตัดให้ยาว 15-20 ซม. เมื่อแตกกิ่งใบแล้วจึงค่อยย้ายปลูก ในแปลง

2.  ปลูกด้วยเมล็ดควรเพาะในถุงพลาสติกดำก่อน หรือหยอดในแปลงจะให้ผลผลิตในเวลา 6 เดือน

3.  ถ้าปลูกในเดือนที่มีความอุดมสมบูรณ์ดี การปลูกอยู่ที่ระยะระหว่างแถว 1.25 เมตร และระยะระหว่างต้น 1.50 เมตร ถ้าดินไม่ดีควรปลูกที่ระยะห่างระหว่างแถวและต้นที่ 1×1 เมตร จะให้ผลผลิตสูง

4.  ควรใช้ปุ๋ยหมัก ปุ๋ยคอกในอัตรา 500-1000 กก./ไร่

5.  แมลงศัตรูคือ เพลี้ยหอย เพลี้ยไฟ ไรขาว ไรแดง

6.  ควรทำการตัดแต่งกิ่งให้เหลือแต่ตอสูงประมาณ 50 ซม. เมื่อเก็บผลผลิตครบปีที่ 3 ใหม่ ๆ ให้ตัดยอดยาว 10 ซม.ออก ตัดให้เป็นพุ่มสูง 1.50 เมตร จะให้ผลผลิตสูงและง่ายต่อการเก็บฝัก

7.  เก็บไว้นานไม่เกิน 8 เดือน จะมีอัตราการงอกลดลง