คำไทย,คำแสด,คำเงาะ,คำ,คำยง.มะกายหยุม-สมปู้,จำปู้,

หมักชิตี้,ชาด Annatto,Arnotto

Bixo Orellana Linn.

BIXACEAE

เป็นไม้ยืนต้นทรงพุ่ม สูง 3-5 ม.ใบเดี่ยวรูปไข่ปลายแหลม ขอบเรียบ เป็นคลื่น ดอกสีชมพู ออกเป็นช่อที่ปลายกิ่ง ผลรูปไข่ ปลายแหลม มีขนสีแดงสดเมื่อแก่จะแตกออก เมล็ดกลมสีดำ เกิดตามป่าทั่วทุกภาค

สรรพคุณ

ใบ รสเฝื่อนขม ต้มดื่ม แก้ไข้ แก้บิด ขับปัสสาวะ แก้ดีซ่าน

ดอก รสหวานสุขุม ต้มหรือบดเป็นผงปั้นเม็ด รับประทานบำรุงโลหิตและนํ้าเหลืองให้ปกติ แก้แสบร้อนคันตามผิวหนัง บำรุงและขับโลหิตระดู แก้โรคโลหิตจาง แก้บิด แก้ไตพิการ แก้พิษบำรุงประสาท บำรุงหัวใจ

เมล็ด รสร้อนหอม ต้มหรือบดละลายนํ้าร้อนรับประทาน แก้ลม ถ่ายเลมหะ แก้โรคผิวหนัง ขับระดู แก้ไข้มาลาเรีย แก้พิษจากมันสัมปะหลัง ตำพอกหรือทา แก้ปวดบวม สมานแผล แก้โรดผิวหนัง พอกหัวเหน่า แก้ปวดมดลูก หลังคลอด นำมาแช่น้ำให้ตกตะกอน ได้ผงสีส้ม เรียก bixin ใช้ผสมอาหาร หรือย้อมผ้า

รก (เนื้อหุ้มเมล็ด) รสหวานร้อน ต้มดื่ม ระบายท้อง ขับพยาธิ แก้โรคผิวหนัง

เปลือกราก รสสุขุม ต้มดื่ม แก้ไข้มาลาเรีย แก้โรคหนองใน