ไพรดำ ไพรม่วง ดากเงาะ จะเงาะ
Zingiber ottensii Valaton. ZIBGIBERACEAE
เป็นพืชจำพวกเหง้าเหมือนไพร ใบเดี่ยวรูปหอกปลายใบแหลม ไม่เรียว เหมือนไพรธรรมดาสีเขียวเข้ม กาบใบสีมวงดำ ลำต้นอวบ เนื้อใบและเหง้าสีม่วงอ่อน กลิ่นหอบฉุน ดอกอัดกันเป็นช่อทรงกรวยกลมเรียวยาว กาบหุ้มดอกสีม่วงดำ กลีบดอกเป็นหลอดปลายบานเป็นปากสีเหลือง
สรรพคุณ
ใบ รสขื่นเอียน ต้มเอาน้ำอาบ แก้ครั่นเนื้อครั่นตัว แก้ปวดเมื่อย
ดอก รสขื่น ต้มหรือตำกับสุรารับประทานแก้ช้ำใน กระจายเลือดที่เป็นลิ่มเป็นก้อน กระจายโลหิตอันเกิดแต่อภิญญาณธาตุ ทำลายเลือดเสีย ขับระดู
ต้น รสฝาดขื่นเอียน ต้มดื่มแก้อุจจาระธาตุพิการ แก้ธาตุพิการ
ราก รสขื่นเอียน ต้มดื่ม แก้เลือดกำเดาออกทางปากทางจมูก แก้อาเจียนเป็นโลหิต เหง้า รสฝาดขื่นเอียน ต้มดื่ม หรือบดเป็นผง ปั้นเม็ดรับประทาน
ขับระดู แก้เหน็บชา แก้ปวดท้อง แก้บิดมูกเลือด ขับลม แก้ท้องเสีย แก้ลำไส้อักเสบ ขับเลือดร้าย แก้มุตกิดระดูขาว แก้อาเจียนเป็นโลหิต แก้เด็กเป็นไข้สูงตัวสั่น ตาเหลือก ตำพอกหรือประคบ แก้เคล็ดขัดยอก ฟกช้ำบวม แก้ข้อแพลง แก้โรคผิวหนัง แก้ปวดเมื่อยตามกล้ามเนื้อ แก้ฝี ทาเคลือบแผลป้องกันการติดเชื้อ ดูดหนอง สมานแผล เป็นยาชาเฉพาะที่
