สัปรด มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า อะนานัส โคโมซุ๊ส ( Ananas comosus, Merr.J อยู่ในตระกูลบรอมเมลลิเอซี่ ( Bromeliaceae) ทางภาคเหนือเรียกว่า มะขะนัด ชื่อภาษาอังกฤษว่า Pine apple สัปรดเดิมเป็นไม้ทางแถบอเมริกา บราซิล และขยายพันธุ์ไปทาง เขตร้อนทั่วไป ขยายพันธุ์โดยใช้หน่อ หรือเรียกว่า ตะเกียง รากใต้ดินเรียกว่า เหง้า ทั้งเหงา และตะเกียง ปรุงเป็นยาต้มรับประทานขับุบสสาวะ แก้นิ่ว ขับระดูขาว (ตำหรับนี้ควรเป็นเภสัชฯ แผนโบราณเป็นผู้ปรุง) ใบยาว ขอบใบมีหนาม มีเส้นใบขาวและเหนียวใช้ทอผ้าได้ ผล เกิดตรงกลางต้น มีตารอบผลเป็นผลรวม เมื่อผลสุกสีเหลืองมีรสชาดต่างๆ แล้วแต่พันธุ์ บางพันธุ์ มีรสหวานหอมอร่อยมาก รับประทานเป็นผลไม้กัดเสมหะในลำคอได้ดีมาก และน้ำสัปรดสามารถช่วยย่อยเนื้อให้นิ่มได้ด้วย ทำเครื่องดื่มสมุนไพร เปลือกผลใช้เช็ดโลหะให้สะอาดดี ส่วนผลดิบรับประทานเป็นยาถ่ายอย่างแรงซึ่งเป็นอันตรายต่อหญิงมีครรภ์

ทางภาคเหนือนี้ พบสัปรดพันธุ์รสหวานหอมอร่อยมาก หัวเล็ก ผิวเหลือง เนื้อในสีเหลืองฉ่ำ เจ้าของสวนเรียก สัปรดนางแล เวลาท่านตัดส่วนของตะเกียง (จุก) ให้ตัดส่วนเนื้อนิดหน่อยนำไปปลูกขยายพันธุ์ได้ ปลูกไว้เป็นสวนครัวรอบเขตบ้านกันสัตว์ เช่น สุนัข แมว มารบกวนพืชชนิดอื่น และได้ผลรับประทานเป็นผลไม้ช่วยย่อยอาหารและสำหรับผู้ต้องการลดความสมบูรณ์ลงบ้าง รับประทานสัปรดแล้วทำให้อิ่มเร็วไม่ค่อยอยากรับประทานอาหาร แต่ความจริงแล้วในสัปรดมีนํ้าย่อยช่วยย่อยอาหารภายในกระเพาะอาหาร

วิธีทำน้ำสัปรด

ปอกเปลือกสัปรดเอาตาออก สับเนื้อสัปรดให้ละเอียด คั้นนํ้าสัปรดใส่ภาชนะเคลือบ เอาเนื้อไว้ต่างหากไว้ทำสัปรดกวน เอาน้ำสัปรดที่คั้นได้เติมเกลือและน้ำตาลตามชอบ และขึ้นกับชนิดของสัปรดด้วย นำไปตั้งไฟพอเดือดชิมรสยกลงเก็บใส่ภาชนะที่สะอาดเก็บไว้รับประทานได้นานๆ ถ้าเข้มข้นเกินไปเติมนํ้าสะอาดหรือน้ำแข็งก่อนดื่ม เป็นเครื่องดื่มสมุนไพรที่ให้ความชุ่มชื่นลำคอ แก้การกระหายน้ำ ช่วยลดความอ้วนโดยไม่ต้องใส่นํ้าตาล

สรุปสรรพคุณ

เหง้า และตะเกียงสัปรด เชื่อว่าปรุงเป็นยาต้มขับปัสสาวะ แก้นิ่ว ขับระดูขาว ผลเป็นทั้งผลไม้ทำเครื่องดื่มสมุนไพร ทำอาหาร ช่วยกัดเสมหะในลำคอ ช่วยย่อยอาหารในกระเพาะลำไส้ เป็นยาระบายอ่อนๆ และผลดิบเชื่อว่าเป็นยาถ่ายอย่างแรง น้ำสัปรด สามารถช่วยย่อยเนื้อให้นิ่ม เปลือกผลใช้เช็ดโลหะให้สะอาดดี