สีเหลืองจากกรัก

กรัก

(แก่นขนุน)

ชื่อไทย ขนุน

ชื่อพื้นเมืองอื่นๆ มะหนุน หมักมี้ ล้าง หมากลาง ขะนู ขะเนอ

ชื่อวิทยาศาสตร์ Artocarpus heterophyllus Lamk.

วงศ์ Moraceae

ขนุนเป็นไม้ยืนต้นขนาดกลาง เป็นพืชที่ปลูกไว้ตามบ้านและสวน เพื่อใช้เป็นผลไม้ ทุกส่วนของสำต้นมียางสีขาว ใบเป็นใบเดี่ยว เรียงสลับสีเขียวเข้มเป็นมัน หูใบยาวเป็นแผ่นหุ้มใบอ่อนและจะหลุดร่วงไปเมื่อใบคลี่ออก ดอกออกเป็นช่อ มีใบประดับหุ้มไว้ ช่อดอกตัวผู้และช่อดอกตัวเมียอยู่แยกกัน แต่อยู่บนต้นเดียวกัน ช่อดอกตัวผู้เกิดที่ปลายกิ่ง ช่อดอกตัวเมียเกิดตามกิ่งใหญ่หรือลำต้น ผลเป็นผลรวมมีขนาดใหญ่ ผิวขรุขระ เป็นหนามแหลมสั้นๆ

ส่วนที่ใช้เตรียมสี แก่น

สารสำคัญ

แก่นขนุนซึ่งเรียกว่า กรัก มีสารสีเหลืองชื่อ มอริน และไซยาโนมาคลูริน (cyanomaclurin)

ประโยชน์

ใช้ย้อมสบงและจีวรให้มีสีเหลืองคลํ้า