ควนลังส้มโอดังของชาวใต้

ข้อมูล : ลุงเจียร  เสมอวงศ์

ม.3 ต.ควนลัง อ.หาดใหญ่ จ.สงขลา โทร. 0-7425-1076

ควนลัง เป็นชื่อตำบลหนึ่งในอำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา ที่นี่ถือเป็นแหล่งกำเนิดและปลูกส้มโอชื่อดังยอดนิยมของภาคใต้ นั่นคือส้มโอหอมควนลัง ซึ่งเป็นชื่อเดียวกับชื่อตำบลนี้ และนอกจากตำบลควนลังแล้วส้มโอพันธุ์นี้ยังปลูกกันมากในเขตตำบลฉลุง ตำบลเสา คลองหอยโข่ง คลองอู่ตะเภา คลองแห คูเต่า ซึ่งเกษตรกรจะปลูกส้มโอพันธุ์นี้กันเป็นอาชีพหลัก

ส้มโอควนลังอาจจะไม่เป็นชื่อที่รู้จักกันนักในถิ่นภาคกลางซึ่งเป็นแหล่งผลิตส้มโอที่มีชื่อเสียงของประเทศ  แต่ถ้าเป็นแถบภาคใต้แล้วล่ะก็รับรองได้ว่าไม่มีพันธุ์ไหนดังเท่าส้มโอควนลังอีกแล้ว  ส้มโอภาคกลางที่ว่ารสดี ที่ว่าโด่งดังอย่างทองดี หรือ ขาวน้ำผึ้ง กลับไม่มีโอกาสแทรกตัวในสวนส้มโอชาวใต้ได้เลย

ส้มโอพันธุ์นี้ตอนหลังเป็นที่รู้จักกันในชื่อของ “ส้มโอหอมหาดใหญ่” ที่เรียกว่าส้มโอหอมก็เพราะว่าเปลือกมีกลิ่นพิเศษแตกต่างจากส้มโออื่น ๆ  ส่วนหาดใหญ่นั้นทางจังหวัดได้ส่งเสริมให้เป็นผลไม้เด่นของอำเภอหาดใหญ่  ซึ่งเป็นแหล่งที่ปลูกส้มโอพันธุ์นี้กันมาก “ควนลัง” จึงได้ชื่อใหม่เป็น “หอมหาดใหญ่” ด้วยประการฉะนี้

เมื่อดูจากลักษณะโดดเด่นต่าง ๆ ของส้มโอพันธุ์นี้แล้วผมไม่แปลกใจเลยที่ส้มโอพันธุ์นี้จะครองใจและครองพื้นที่ปลูกในเขตภาคใต้ชนิดที่ส้มโอพันธุ์ดีจากภาคกลางเบียดตัวเข้าไปไม่ได้เลย  แถมในสนามแข่งประกวดส้มโอที่จัดขึ้นในเขตภาคใต้  ส้มโอพันธุ์นี้ก็เกาะตำแหน่งแชมป์ไว้อย่างเหนียวแน่นเลยทีเดียว

ลักษณะของส้มโอหอมหาดใหญ่ผลจะมีรูปร่างกลมคล้ายขาวหอม แต่ผลมีขนาดย่อมกว่า ไม่มีจุก น้ำหนักผลประมาณ 1-1.5 กิโลกรัม เนื้อมีสีแดงทับทิม ผมยอมรับว่าเนื้อของส้มโอพันธุ์นี้สวยและน่าทานที่สุดในบรรดาส้มโอที่ปลูกในบ้านเราเลยล่ะ เนื้อแห้ง ไม่แฉะเหมือนส้มโอทั่วไปและไม่ติดเปลือก มีกลีบ 13-15 กลีบ รสหวาน ความหวานประมาณ 14 องศาบริกซ์ รสชาติอร่อยชนิดที่เรียกว่า ลูกหนึ่งกินหมดไปแบบไม่รู้ตัวเลยล่ะ  ที่สำคัญส้มโอพันธุ์นี้อร่อยได้โดยที่ไม่ต้องรอให้ลืมต้น จุดเด่นอีกอย่างก็คือ เมล็ดน้อย แต่ส่วนใหญ่จะไม่มีเมล็ด เรียกว่ารับกับกระแสนิยมผลไม้ไม่มีเมล็ดตอนนี้เลยทีเดียว

หลังจากติดอกติดใจกับรสชาติของส้มโอแล้วก็ถือโอกาสเข้าไปเก็บข้อมูลในสวนมาฝากกันด้วย สวนส้มโอที่ผมเข้าไปเยือนเป็นสวนของคุณลุงเจียร  เสมอวงศ์ ลุงเจียรปลูกส้มโอพันธุ์นี้ไว้ 3 ไร่ครึ่ง ถือว่าปลูกมากสำหรับที่นี่ สวนลุงเจียรนั้นเป็นแปลงสาธิตการผลิตส้มโอพันธุ์หอมหาดใหญ่ของสำนักงานเกษตรจังหวัดสงขลา ร่วมกับคณะทรัพยากรธรรมชาติ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์  เพื่อให้เป็นแปลงศึกษาเรียนรู้และสาธิตสำหรับผู้ที่สนใจส้มโอพันธุ์นี้ครับ

ส้มโอของลุงเจียรปลูกโดยใช้ระยะปลูก 6×6 เมตร ไร่หนึ่งก็จะได้ประมาณ 45-50 ต้น  ส้มโอพันธุ์นี้จะเริ่มให้ผลเมื่ออายุ 4 ปี  โดยให้ผลผลิตเฉลี่ย 10-20 ผลต่อต้น พออายุ 7-8 ปี จะให้ผลผลิตเพิ่มเป็น 60-80 ผลต่อต้น ต้นใหญ่ ๆ อาจให้ผลผลิตถึง 80-100 ผลต่อต้นเลยทีเดียว และสวนส้มโอแถบนี้ส่วนใหญ่จะอายุ 20 ปีขึ้นไปทั้งนั้นครับ

สำหรับการดูแลรักษาส้มโอของลุงเจียรนั้นจะไม่ได้โหมใส่ปุ๋ยและยาฆ่าแมลงมากเหมือนส้มโอภาคกลางหรอกครับ  อาจจะเป็นเพราะที่นี่โรค-แมลงไม่ดุเหมือนแถบภาคกลาง  การปลูกจึงเป็นแบบธรรมชาติ สารเคมีกำจัดโรค-แมลงไม่ใช้เลย แต่จะใช้วิธีห่อผลช่วยในเรื่องของแมลงโดยใช้ถุงตาข่ายไนล่อนห่อผล  เมื่อส้มติดผลได้ 3 เดือน ห่อไปจนกว่าจะตัดผลนั่นแหละ ลุงเจียรก็เลยประหยัดค่าสารเคมีลงไปได้

ส่วนปุ๋ยก็จะให้ค่อนข้างน้อย  ปุ๋ยคอกจะให้ปีละ 2 ครั้ง ต้นละ 2 ปี๊บ ส่วนปุ๋ยเคมีจะให้ปริมาณ 2-3 ครั้ง ช่วงต้นเล็กหรือช่วงที่ไม่ให้ผลจะใช้สูตรเสมอ พอผลส้มอายุ 5-6 เดือน ก็อาจจะเสริมปุ๋ยตัวท้ายสูงบ้างสักครั้งเพื่อให้ส้มหวานขึ้น เพียงเท่านี้ก็ได้ส้มโอรสดีแล้ว

ลุงเจียรบอกว่า งานอีกอย่างที่ต้องทำเป็นประจำคือ กำจัดหญ้า ซึ่งจะเป็นแหล่งอาศัยของมดและแมลงต่าง ๆ ถ้าไม่ปล่อยให้สวนรกก็จะลดปัญหาโรค-แมลงได้

สำหรับปัญหาโรคแคงเกอร์  รากเน่าโคนเน่า  ที่เป็นปัญหากับส้มโอในหลายพื้นที่นั้นกลับไม่เป็นปัญหากับส้มโอที่นี่ อาจจะพบอาการแคงเกอร์บนใบและผลบ้างแต่ก็ถือว่าน้อยมากครับ(สำหรับส้มโอที่ไม่ได้พ่นสารเคมีเลย)

การให้น้ำที่นี่จะนิยมให้ระบบสปริงเกลอร์  ซึ่งก็สะดวกสบายดี ลุงเจียรให้น้ำห่างถึง 5 วันครั้ง  ก็นับว่าทนต่อความแห้งแล้งได้ดีทีเดียว