หญ้านิ้วหนู

หญ้านิ้วหนู (Yaa niu nuu) หญ้าดอกมะแขว่น หญ้าหัวไม้ขีดไฟ (เชียงใหม่)
เป็นกกที่เจริญเติบโตได้รวดเร็ว อาจเป็นพืชปีเดียว (annual) หรือข้ามปี (perennial) ได้ ลำต้นตั้งตรง สูง 10-60 ซม. ขึ้นรวมกันแน่น กอหนึ่งมีหลายต้น โคนของลำต้นที่ชูช่อดอกเป็นเหลี่ยม แต่ปลายค่อนข้างแบน มีรากฝอยสีน้ำตาล
ใบ เป็นใบเดี่ยว ลักษณะเรียวยาว ออกที่โคนลำต้น เรียงสลับข้างกัน มีหลายใบ ยาว 12-25 ซม. กว้าง 2-3 มม. ความยาวของใบมักเป็นครึ่งหนึ่งของความสูงของต้น โคนใบแผ่ออกเป็นกาบหุ้มลำต้น มีขน(ligule) เรียงอยู่เป็นแถวที่รอยต่อระหว่างกาบใบ และแผ่นใบ แผ่นใบสีเขียวปลายมน มีขนปกคลุมทั้งหลังใบและท้องใบ สากมือ
ดอก ออกเป็นช่อ (compound umbel) ก้านช่อดอกยาว 1-5 ซม. ที่โคนก้านมีแผ่นสีเขียวคล้ายใบ (bract) ยาว 0.5-4 ซม. รองรับอยู่ ช่อดอกประกอบด้วยช่อดอกย่อย (spikelet) จำนวนมาก มีก้านช่อสั้น 0.5-1.5 ซม. หรืออาจไม่มีก้านเลย ช่อดอกย่อยมีลักษณะกลมรี ปลายแหลม สีน้ำตาลแดง ยาว 3-5 มม. กว้าง 1.5-2.5 มม. ดอกย่อยแต่ละดอกมีกาบ (glume) เป็นรูปไข่ สีน้ำตาล ยาวประมาณ 1.5 มม. อยู่ในลักษณะงอเข้าหากัน มีลายเส้น 5-7 เส้นบนกาบเกสรตัวผู้มี 1-3 อัน ก้านสั้น 1-2 มม. เกสรตัวเมียมีรังไข่อยู่เหนือฐานดอก คอเกสรตัวเมียอ้วนสั้น แยกเป็น 2 แฉก และมีขนปกคลุม
ผล (achene) ลักษณะกลมรูปไข่กลับ ยาว 0.8-1.1 มม. กว้าง 0.8-1 มม. สีเหลืองซีด หรือขาว มีแนวร่องตื้นๆ ตามยาว พบในที่ๆ มีน้ำขัง และในนาข้าวทั่วไป
ข้อสังเกตของ F. dichotoma คือ เมล็ดมีรูปไข่กลับ มีร่องตามแนวยาวบนเปลือก คอเกสรตัวเมียแยกเป็น 2 แฉก ใบเป็นแผ่นกว้าง อ่อน ไม่สู้ตั้งตรง และช่อดอกย่อยมีขนาดใหญ่กว่า F. littoralis