เครื่องกรอง(Filter) อุปกรณ์ที่สำคัญอีกส่วนหนึ่งในองค์ประกอบของระบบน้ำก็คือ เครื่องกรองหรืออุปกรณ์การกรอง ทั้งนี้เพื่อไม่ให้มีปัญหาอุดตันที่หัวจ่ายน้ำไม่ว่าจะเป็นหัวหยด หัวพ่นหรือมินิสปริงเกลอร์ ยกเว้นหัวจ่ายน้ำที่มีรูขนาดใหญ่หรือหัวน้ำแบบเก่าไม่จำเป็นต้องใช้เครื่องกรอง

ปัญหาการเกิดอุดตันที่หัวจ่ายน้ำ  สืบเนื่องจากระบบการให้น้ำแบบประหยัดและมีประสิทธิภาพนั้น ต้องการให้น้ำออกจากหัวจ่ายทีละน้อย

ความละเอียดของเครื่องกรองต้องเลือกให้เหมาะกับหัวจ่ายน้ำ

ชนิดของเครื่องกรอง	ความละเอียด(Mesh)	ความละเอียด (Micron)
สปริงเกลอร์	20 30	800 500
มินิสปริงเกลอร์	50 75	300 200
หยด	120 155 200	125 100 75

น้ำจะได้ค่อย ๆ กระจายออกไปครอบคลุมรัศมีรากพืชไม่สูญเสียหรือไหลไปในที่ที่ไม่ต้องการ หัวจ่ายน้ำจึงจำเป็นต้องมีขนาดเล็กมาก  เมื่อมีตะกอนในน้ำหรือสาหร่ายอยู่ในน้ำ การอุดตันก็ย่อมเกิดขึ้น  โดยเฉพาะอย่างยิ่ง สำหรับในบ้านเรานั้นน้ำที่ใช้เพื่อการเกษตรส่วนใหญ่จะเป็นแหล่งน้ำจากธรรมชาติจากผิวดิน เป็นน้ำดิบที่ยังไม่ผ่านขบวนการใด ๆ นอกจากนี้น้ำบางแห่งก็มีปัญหาสนิมเหล็กลอยเป็นฝ้าที่ผิวน้ำ  ล้วนเป็นปัญหาทำให้เกิดการอุดตันได้ทั้งนั้น  การกรองด้วยเครื่องกรองก่อนเข้าสู่ระบบจ่ายน้ำจึงเป็นสิ่งที่จำเป็นอย่างยิ่ง

หัวจ่ายน้ำแต่ละแบบที่เราเลือกใช้จะมีความต้องการความละเอียดในการกรองที่แตกต่างกันไป ขณะเดียวกันเครื่องกรองแต่ละแบบจะมีขนาดและอัตราการไหลของน้ำที่แตกต่างกันในการเลือกใช้งานจึงต้องสามารถทราบได้ว่าปริมาณน้ำที่ต้องการเข้าระบบจ่ายนั้นเป็นเท่าไรต่อชั่วโมง

เครื่องกรองที่นิยมใช้ในบ้านเราสำหรับงานเกษตร

เครื่องกรองน้ำนั้นมีหลายลักษณะขึ้นอยู่กับการใช้งาน เครื่องกรองสำหรับงานการเกษตรที่นิยมใช้กันแพร่หลายในบ้านเรามี 2 ประเภท คือ เครื่องกรองแบบถังกรองทราย คือใช้วัสดุทรายเป็นวัสดุบรรจุในถังกรองเพื่อเป็นตัวกรอง  อีกประเภทคือเครื่องกรองแบบแผ่น (Disc Filter) ที่แพร่หลายในบ้านเรามากก็คือของอาร์คาล จากประเทศอิสราเอล

เครื่องกรองแบบถังทราย (Sand Filter)

เครื่องกรองชนิดนี้มีลักษณะเป็นถังเหล็กหรือถังสแตนเลส ภายในบรรจุทรายชนิดพิเศษ (นำเข้ามาจากต่างประเทศ) มีน้ำหนักมาก การติดตั้งต้องทำฐานขึ้นมาเพื่อรองรับน้ำหนักมีอัตราการกรองน้ำได้ตั้งแต่ 10 คิว. ถึง 200 คิว.ต่อชม. การใช้เครื่องกรองแบบถังทรายต้องทำการล้างทุกวันโดยใช้ปั๊มน้ำติดตั้งไว้โดยเฉพาะเพื่อการล้างกลับ

เครื่องกรองแบบแผ่น (Disc Filter)

ประกอบด้วยแผ่นแหวนพลาสติกเซาะร่องซ้อนทับกันอย่างแน่นหนาทำให้เกิดกรองอย่างมีประสิทธิภาพ สามารถทนแรงดันน้ำได้สูงถึง 10 กก./ซม.² ความละเอียดของการกรองสามารถกรองได้ 25-400 ไมครอน มีทั้งชนิดธรรมดาที่ถอดล้างด้วยตนเอง และชนิดที่ล้างอัตโนมัติ (เมื่อเกิดผลต่างของแรงดันน้ำ) การทำความสะอาด หากเป็นแบบธรรมดาควรถอดล้างทุกวันแต่ถ้าน้ำไม่สกปรกมากก็สามารถเว้นระยะออกไปได้โดยดูจากเกย์ความดัน หากเกย์ความดันขึ้นสูงแสดงว่าเริ่มมีปัญหาการอุดตันเกิดขึ้นมากต้องถอดล้างทันที

เครื่องกรองแบบแผ่นจานนี้มีหลายขนาดและหลายอัตราไหลของน้ำหรือกรณีที่ต้องการน้ำมากคือท่อใหญ่ก็ควรติดตั้งหลาย ๆ ชุดด้วยกัน

การติดตั้งในกรณีของน้ำที่ไม่ค่อยสะอาด เช่น น้ำผิวดิน น้ำคลอง ควรติดตั้งทั้ง 2 แบบ คือ ถังกรองทราย และตามด้วยกรองแบบแผ่นควบคู่กันจะมีความแน่นอนยิ่งขึ้น  โดยเฉพาะการใช้หัวจ่ายน้ำแบบหยด ซึ่งต้องการความละเอียดในการกรองพิเศษหน่อย

ความจริงนอกจากเครื่องกรองสองชนิดนี้แล้วยังมีเครื่องกรองแบบอื่น ๆ อีกเช่น กรองแบบตะแกรง (Screen Filter) เป็นเครื่องกรองที่มีราคาถูกกว่าเครื่องกรองแบบแผ่น (Disc Filter) ประมาณครึ่งต่อครึ่งแถมมีน้ำหนักเบากระทัดรัดประหยัดน้ำเมื่อจะล้าง  แต่มีข้อเสียคือเมื่อมีตะกอนอุดตันแรงดันน้ำจะแรงขึ้น ทำให้แรงดันน้ำพาตะกอนผ่านจะแกรงผ่านเข้าไปได้ อย่างไรก็ตามเกษตรกรที่มีเงินทุนไม่มากก็สามารถเลือกใช้กรองแบบนี้ได้

นอกจากนี้ยังมีเครื่องกรองชนิดพิเศษคือสำหรับการกรองตะกอนทราย เช่นกรณีของบ่อบาดาลที่อาจจะมีปัญหาเรื่องทรายหรือตะกอนหนักและมีโอกาสถูกดูดติดขึ้นมาด้วย ซึ่งกรณีลักษณะเช่นนี้อาจจะมีไม่มากนัก ต้องใช้กรองพิเศษเรียกว่าไซโคลนหรือไฮโดรไซโคลน (Hydrocyclone)

ในการเลือกซื้อเครื่องกรองนั้นต้องพิจารณาคุณภาพของน้ำ พิจารณาจากประเภทของหัวจ่ายน้ำที่ใช้ดังข้อมูลที่ระบุไว้ในข้างต้น  ส่วนขนาดของเครื่องกรองจะเป็นขนาดเท่าไรอยู่ที่ปริมาณน้ำที่ไหลของระบบซึ่งต้องคำนวณออกมา  ในส่วนนี้บริษัทระบบน้ำที่ท่านไปอุดหนุนน่าจะช่วยได้