ชื่อ
จีนเรียก     เอิยะบ๋อเช่า  ซัวแชมั้ว เอิยะบอไง๋  Leonurus sibricus Linn.

ลักษณะ
ชอบขึ้นตามทุ่ง ริมทาง สวนบ้าน แต่โดยมากนำมาปลูกในบ้านเป็นยา สมุนไพร เป็นพืชล้มลุก ลำต้นสี่เหลี่ยมมีขนขึ้นเต็มต้น สูง 2-3 ฟุต ใบคู่ ก้านใบยาว กิ่งใบขึ้นตามข้อ ยาว 2-3 นิ้ว แล้วแยกเป็น 3 ใบ แต่ละใบแตกเป็น 2 แฉก ขอบใบเป็นฟันเลื่อย แฉกกลางยาว 3-4 นิ้ว ออกดอกในฤดูฝนถึงฤดูหนาว ดอกออกตามโคน ก้านใบและที่ปลายกิ่ง ยอดดอกแตกกลีบคล้ายลิ้น บ้างก็สีแดงบ้างก็สีขาว เมล็ดกลมแข็ง

รส
ขมนิดๆ ธาตุค่อนข้างเย็นมาก ไม่มีพิษ

สรรพคุณ
รับประทานสามารถระบายเนื้อเสียเร่งเกิดเนื้อใหม่ ทำให้เลือดเดินคล่อง ถ่ายประจำเดือนผู้หญิง ใช้ภายนอก แก้พิษ แก้บวม ฤทธิ์เข้าถึงหัวใจ และตับ

รักษา
ผู้หญิงระดูไม่ปกติ ปวดในระดู ระดูไม่มา ปวดท้องหลังคลอด ปวดเมื่อยล้า ใช้ภายนอกแก้มดลูกหย่อนยาน หัวนมแตก

ตำราชาวบ้าน
1. ผู้หญิงประจำเดือนไม่ปกติ – เอิยะบ๋อเช่า 1 ตำลึง ต้มเนื้อหมูรับประทาน
2. ระดูไม่มา – เอิยะบ๋อเช่า 2 ตำลึง ต้ม ชงเหล้านิดหน่อย หรือเอิยะบ๋อเช่า ครึ่งชั่ง ต้มกับเนื้อหมู 4 ตำลึง แบ่งรับประทาน 3 ครั้ง ขณะกำลังอุ่น
3. ปวดท้องในระดู – เอิยะบ๋อเช่า 1 ตำลึง ต้มใส่นํ้าตาลแดงรับประทาน
4. ปวดท้องหลังระดู – เอิยะบ๋อเช่า 1 ตำลึง ต้มนํ้าใส่นํ้าตาลแดง หรือ ต้มกับเนื้อสันหมู ใส่เหล้านิดหน่อย หรือเอิยะบ๋อเช่า 1 ตำลึง ต้มกับนํ้าและเหล้าอย่างละครึ่ง หรือเอิยะบ๋อเช่า 2 ตำลึงต้มกับไข่ไก่ 2 ใบ ใส่เหล้าและนํ้าตาลรับประทาน
5. ปวดเมื่อยหลังคลอดลูก – เอิยะบ๋อเช่า 1 ชั่งครึ่ง ต้มใส่ขิงสามแว่น
6. มดลูกหย่อนยาน – เอิยะบ๋อเช่าครึ่งชั่ง ต้มนํ้าใส่เหล้าและนํ้าส้มเอาไอรมและล้าง
7. หัวนมแตก – เอิยะบ๋อเช่า ตากแห้งบดเป็นผงผสมนํ้ามันชา ทา

ปริมาณใช้
ใช้สดไม่เกิน 2 ตำลึง แห้งไม่เกินครึ่งตำลึง ใช้ภายนอกกะพอประมาณ

ข้อควรรู้
หญิงมีครรภ์ห้ามรับประทาน

ที่มา:บุญชัย  ฉัตตะวานิช