ชื่อ
จีนเรียก แปะปุ่งเช่า แปะปีปุ่งท้อ เล่าโหไช่ Polygonum chinensis Linn.
ลักษณะ
ชอบขึ้นตามริมคูคลอง ริมทาง ที่ลุ่มแฉะ เป็นพืชล้มลุกอยู่ได้หลายปี ส่วนหนึ่งของลำตัวอยู่ใต้ดินมีรากขึ้นตามข้อ ส่วนขึ้นเหนือดินเป็นลำต้นเป็นข้อๆ คดงอไม่ตรง จึงปรากฏเห็นลำต้นคดงอจากแต่ละข้อขึ้นสูงประมาณ 5-6 ฟุต ใบสลับ มีก้านใบ ใบรูปไข่ยาวประมาณ 3-4 นิ้วฐานบานปลายแหลม ขอบใบไม่ค่อยเรียบเป็นคลื่นเป็นหยักๆ มักมีวาวดำตรงกลางใบ ออกดอกหน้าร้อนและหน้าฝน ดอกเป็นช่อเล็กสีขาว 2-3 ดอก กินดูมีรสเปรี้ยวแกมหวาน มีเมล็ดสามเหลี่ยมสีดำเพื่อสืบพันธุ์
รส
รสเปรี้ยวฝาดนิดๆ ธาตุเย็น ไม่มีพิษ
สรรพคุณ
แก้ร้อนใน ประสะเลือดให้เย็น แก้พิษ ใช้ภายนอกดับพิษ แก้บวม ฤทธิ์ เข้าถึงตับ และปอด
รักษา
เป็นบิดเนื่องจากธาตุนํ้ามาก ปัสสาวะขุ่น มุตกิตขาว เจ็บคอ เสียงแหบแห้ง ปัสสาวะเป็นเลือด ใช้ภายนอกรักษาผิวหนังเป็นผื่นคันพุพอง แผล เน่าเปื่อยเรื้อรัง ผู้หญิงเจ็บนม
ตำราชาวบ้าน
1. เป็นบิดเนื่องจากธาตุน้ำมาก – แปะปุ่งเช่า 1 ตำลึง ต้มนํ้าชงนํ้าผึ้ง รับประทาน
2. ถ้าบิดมีเลือดปน – แปะปุ่งเช่าต้มกับเฟินเงิน อย่างละ 1 ตำลึง รับประทาน
3. ปัสสาวะขุ่น – แปะปุ่งเช่า 1 ตำลึง ส้มละเอียดตอกไข่ไก่ใส่ 1 ใบ
แล้วต้มนํ้าตาลรับประทาน
4. ตกขาว – แปะปุ่งเช่า 1 ตำลึง ต้มนํ้ารับประทาน
5. เจ็บคอ -แปะปุ่งเช่า และโทงเทง อย่างละ 1 ตำลึง ต้มนํ้ารับประทาน
6. เสียงแหบแห้ง – แปะปุ่งเช่า 1 ตำลึง คราบจักจั่น 10 ตัว มีขายตาม ร้านยาจีน กิ๊กแก้ 3 เฉียน ชะเอม 1 เฉียน ต้มด้วยกัน รับประทาน
7. ผิวหนังเป็นพิษบวมแดง – เอาแปะปุ่งเช่าตำกับนํ้าตาลแดง แล้วพอกหรือทา
8. ฝีที่ก้นหรือแผลเรื้อรัง – ต้มแปะปุ่งเช่า ต้มแล้วใช้ล้าง
9. ผู้หญิงนมเจ็บ – แปะปุ่งเช่า ตำแหลกใช้นํ้าทาหรือพอก
ปริมาณใช้
สดใช้ไม่เกิน 2 ตำลึง ใช้ภายนอกกะพอประมาณ
ที่มา:บุญชัย ฉัตตะวานิช