ไผ่:ปลูกไผ่ล้อมบ้าน เพื่อใช้สอย

ปลูกไผ่ล้อมบ้าน เพื่อใช้สอย :

ฉลองชัย  จันทร์เพ็ญ


ผมมีโอกาสนั่งรถยนต์ผ่านไปทางอำเภอเทิง เพื่อจะไปยัง อ. เชียงของ จังหวัดเชียงราย เป็นที่น่าสังเกตอย่างเห็นได้ชัดว่าทั้งสองข้างถนนมีไม้ไผ่รวก ไผ่ลำมะลอก ไผ่ดำ ปลูกไว้ตามริมรั้ว รอบบ้าน ตามหัวไร่ปลายนาตามริมทางข้างไหล่ทางหลวง มากเป็นพิเศษและขึ้นเป็นแถวเป็นแนวอย่างเป็นระเบียบเรียบร้อยด้วยฝีมือของมนุษย์มากกว่าที่จะขึ้นเองตามธรรมชาติแน่นอน

ก็อย่างว่าน่ะแหละเมื่อเกิดความอยากรู้อยากเห็นจนทนไม่ไหวแล้วก็เลยแวะลงไปซักไซ้ไล่เลียง ถามไถ่ ค้นคว้าหาความจริงดูก็ได้รับคำเฉลยปัญหาข้องใจ  จากปากจากคำของชาวบ้านว่า

ชาวบ้านแถวนั้นเขานิยมปลูกไม้ไผ่เอาไว้ใช้สอยในครัวเรือนกันทั้งนี้เพราะไม้ไผ่ปลูกง่ายขยายกอแตกหน่อโตเร็ว มีประโยชน์มากมายหลายอย่างเช่น หน่อหรือต้นอ่อนก็ตัดมาต้มมาแกงกินได้ ลำไม้ไผ่นอกเหนือจากตัดมาใช้สอยภายในครอบครัวแล้ว ถ้าหากมีใครมาซื้อเขาก็ขาย  เมื่อพูดถึงราคาแล้วไม้ไผ่รวกขนาดใหญ่ลำละ 6-10 บาท  ไผ่ลำมะลอก ไผ่ดำลำละ 15-20 บาท  ส่วนไผ่สีสุกนั้นมีน้อยไม่ค่อยจะตัดขายกัน  ส่วนมากจะเอาไว้ใช้จักสาน  ประดิษฐ์เป็นตะกร้า ตะแกรง ตะข้อง กระเฌอ(ก้นไม่รั่ว) กระบุง สุ่ม ไซ ลอบ เฝือก ฯลฯ สำหรับไผ่บงปล้องจะยาวเนื้อบางมีคุณสมบัติพิเศษคือ จักเป็นตอกได้ง่าย นิยมนำมาจักเป็นตอกสำหรับผูกมัดฟ่อนข้าวเวลาเกี่ยวข้าวหรือ เป็นตอกสำหรับใช้ผูก มัด เวลามุงหลังคาที่ใช้หญ้าคา และหญ้าแฝกสับเป็นฟากทำยุ้งข้าว เล้าเป็ด เล้าไก่

สำหรับไม้ไผ่ลำมะลอก, ไผ่ดำนั้น ส่วนมากจะนำมาทำเป็นม้านั่ง โต๊ะ เก้าอี้ ร้านค้าขายของ เสารั้ว ฯลฯ ตง โครงเล้าเป็นเล้าไก่

ไม้ไผ่ที่นำมาใช้สอยมากที่สุดก็คือไผ่รวกลำใหญ่  ใช้ในการสร้างเล้าเป็ด เล้าไก่ ราวตากผ้า ไม้สอย ผลไม้ หรือแม้แต่งานก่อสร้างผูกเป็นโครงแทนโครงเหล็ก เพื่อช่วยเสริมความแข็งแรงในการเทพื้นซิเมนต์ ในกรณีที่รองรับน้ำหนักไม่มากนัก เช่น พื้นใต้ถุนบ้าน พื้นสำห้องเก็บพืชผลต่าง ๆ พื้นเล้าหมู เล้าเป็ด เล้าไก่

การปลูกไม้ไผ่ไว้ใกล้ตัวก็เท่ากับมีป่าไม้อยู่ใกล้บ้าน เวลาจะตัดไม้ใช้สอยก็สะดวกสบายใจไม่ต้องถ่อร่างถ่อสังขารไปตัดกันไกลให้เมื่อยน่องถึงบนเขาบนดอย  ในเมื่อต้องการไม้ไผ่เพียงไม่กี่ลำ  แต่ต้องเสียเวลาหากินเป็นวัน ๆ สูญเสียเวลาอันมีค่าไปโดยเปล่าประโยชน์

นอกเหนือจากการปลูกไม้ไผ่เอาไว้ใช้สอยใกล้บ้านแล้ว บางหมู่บ้านยังมีการปลูกไผ่เป็นป่าไผ่ของส่วนรวมหรือป่าไผ่ชุมชน  ในพื้นที่ป่าสงวนที่เสื่อมสภาพแล้ววิธีนี้รับรองว่าไม่มีการละเมิดสิทธิ์ในการเป็นเจ้าของไผ่ของกันและกัน

ใครปลูกเอาไว้  คนนั้นก็มีสิทธิ์ในการที่จะตัดเอามาใช้สอย หรือเอาไปขาย ทุกคนรู้จักหน้าที่ของตนเองดีว่าทรัพย์สินของตนมีมากน้อยแค่ไหน

วิธีการปลูกไม้ไผ่แบบชาวบ้าน ๆ เขาก็ทำกันแบบง่าย ๆ สบายมาก โดยขุดเอาตอไผ่ที่ตัดลำไปใช้แล้วแต่ยังเขียวสดอยู่แล้วขุดหลุมลึกประมาณ 1 ฟุต กว้างประมาณ 1 ฟุต แล้วนำตอไผ่มาฝังลงไปให้มิดโคนและเหง้าแล้วกลบดินให้มิดปากหลุม  ก็เป็นอันเสร็จพิธี การปลูกไม้ไผ่แบบชาวบ้าน

แต่ถ้าจะให้ได้ผลดี ไผ่โตเร็ว ก็ควรจะปลูกในช่วงต้นฤดูฝน จะช่วยให้ไม้ไผ่แตกราก แตกแขนงออกไปได้เร็วขึ้นกว่าปลูกในฤดูอื่น ปลูกไม้ไผ่ทิ้ง ๆ ขว้าง ๆ ปล่อยให้เทวดานางฟ้าเลี้ยงให้ไม่ต้องเสียแรงขนปุ๋ยเสียเงินซื้อปุ๋ย ไม่ต้องใช้สารพิษ เคมีฆ่าแมลงศัตรูพืช ไม่ต้องคอยเอาใจใส่ประคบประหงมดูแลรดน้ำเหมือนไม้ผลหรือพืชผักอื่น ๆ เพียงชั่วระยะเวลาเพียง 3 ปีเท่านั้น เทวดา นางฟ้าก็ประทานไม้ไผ่ให้เราได้ตัดใช้สอยหรือตัดขายได้บ้างแล้ว  ปลูกทีเดียวสบายไปหลายปี  ถ้าใครรู้ตัวว่าขี้เกียจสันหลังยาว อัตคัดขัดสนเงินทอง ก็ขอแนะนำให้ปลูกไผ่กันไว้เถอะ รับรองว่าปลูกวันนี้ สบายวันหน้า

ที่ผมยกเรื่องการปลูกไผ่ล้อมบ้าน เพื่อเอาไว้ใช้สอยของชาวบ้านที่อำเภอเทิง มาเล่าสู่กันฟังก็เพื่อที่จะชี้แนะแนวทางให้เห็นว่า การปลูกไม้ไผ่เอาไว้ใช้สอยนั้นไม่ใช่เรื่องลำบากยากเย็นอะไรเลย  แต่ประโยชน์ที่จะได้รับนั้นมีมากมายมหาศาล  เพราะยิ่งนับวันไม้ไผ่ที่มีอยู่ตามธรรมชาติ ก็ร่อยหรอลงไปเรื่อย เพราะถูกตัดถูกโค่น มีจำนวนลดน้อยลงไปทุกที ขณะเดียวกันราคาไม้ไผ่ก็เขยิบราคาแพงขึ้น ๆ ตามหลักวิชาเศรษฐศาสตร์เบื้องต้น  คือตลาดต้องการมากแต่สินค้าที่จะป้อนตลาดนั้นมีน้อย  ก็ในเมื่อไม้ไผ่มีราคาแพงแล้วทำไมไม่ปลูกกันให้มาก ๆ ล่ะ

โดยเฉพาะอย่างยิ่งในภาครัฐบาล เช่น กรมส่งเสริมการเกษตรซึ่งมีนายสิทธิลาภ  วสุวัต เป็นอธิบดี น่าที่จะรีบเร่งส่งเสริมให้ประชาชนปลูกไม้ไผ่เพิ่มขึ้นให้มาก ๆ นอกเหนือจากประชาชนจะมีไม้ไผ่ไว้ใช้สอย  แล้วยังลดการตัดไม้ไผ่ที่มีอยู่ในป่าธรรมชาติ  และเป็นการเพิ่มปริมาณป่าไผ่ในประเทศไทยอี