ภูมิปัญญาไทย  พญ. เพ็ญนภา  ทรัพย์เจริญ

เรื่องเครื่องหอม กลิ่นหอมนี่ต้องยอมรับว่าเป็นเรื่องที่ฮิตกันมาก แต่กลับไปฮิตกลิ่นหอมจากต่างชาติที่มีราคาแพง ซีซีหนึ่งราคาเป็นร้อยบาท อยากให้คนไทยโดยเฉพาะเยาวชนไทยหันมาใช้เครื่องหอมไทยกันบ้าง ถือเป็นการสนับสนุนรายได้ของคนไทยอีกทางหนึ่ง  หรือเรียนรู้วิธีการ กระทั่งสามารถพัฒนาเป็นอาชีพเสริมหรืออาชีพหลักได้

เครื่องหอมไทยสามารถนำไปใช้ประโยชน์ได้มากมาย กลิ่นหอมของเครื่องหอมจะช่วยกระตุ้นให้คนมีอารมณ์ดีขึ้น หากว่ากลิ่นนั้นเป็นที่ถูกใจ กลิ่นหอมไทย เครื่องหอมไทยสามารถนำมาใช้ได้หลากหลายรูปแบบ เช่น ในรูปของน้ำหอม แป้งอบ แป้งร่ำ น้ำมันหอมระเหย แล้วเราก็สามารถนำไปประยุกต์ใช้กับเครื่องมือหรืออุปกรณ์ต่าง ๆ หรือประยุกต์ใช้ในการนวดไทยได้ ซึ่งก็คือการนวดน้ำมันหรือนวดอโรมา ซึ่งจะเป็นการนวดเพื่อผ่อนคลายความเครียด เราใช้กลิ่นหอมไทยจากดอกไม้ไทยของเรานี่แหละมาประยุกต์ใช้ เช่น ดอกกระดังงา เราก็นำดอกกระดังงาไปรนไฟมันถึงจะได้กลิ่นหอมระเหย ดอกกระดังงานี่เขานำไปสกัดน้ำมันหอมระเหย ที่ฝรั่งเรียกว่า กลิ่นYlang Ylang ซึ่งกลายเป็นน้ำหอมมีชื่อเสียงฝรั่งชอบมาก นอกจากนี้คนไทยส่วนใหญ่ยังนิยมนำไปแช่น้ำรินน้ำมาทำขนม จะได้กลิ่นหอมของกระดังงาไปด้วยนั่นเอง

ผู้หญิงสมัยก่อนจะนิยมทำน้ำอบน้ำปรุง วัตถุดิบก็ได้มาจากต้นไม้รอบรั้วบ้านนี่แหละ ส่วนมากที่พบก็จะมีกุหลาบมอญ มะลิกระดังงา แก้ว แล้วเขาก็จะมีวิธีการสกัดเอากลิ่นดอกไม้เหล่านั้นแล้วนำมาใช้ประโยชน์อื่น ๆ วิธีการของสาวยุคโบราณในการสกัดเขาจะใช้ขวดโหลนำเอากลีบดอกไม้ที่นิยมก็จะเป็นดอกกุหลาบมาวางเรียงกันเป็นชั้น ๆ ใส่โหลแล้วรินแอลกอฮอล์ใส่ให้ท่วมจากนั้นนำไปวางไว้ในแดดจัด ๆ 27 วัน ถ้าวันไหนไม่มีแดดก็เสียทั้งโหล จะเห็นว่าสาวโบราณเขาก็มีวิธีการทำสกัดกลิ่นหอม จากนั้นก็นำไปใช้ประโยชน์ต่าง ๆ ตามที่ต้องการ

ยังมีสมุนไพรที่น่าสนใจอีกตัวหนึ่ง คือ เนียม เนียมสามารถนำมาใช้ในชีวิตประจำวันได้ ใบเนียมเก็บมาทำเป็นถุงหอม ต้นเนียมมีสรรพคุณยอดเยี่ยมคือช่วยทำให้กลิ่นเหม็นสาบหายไป กลิ่นหอมระรวยรินของเนียมยังมีสรรพคุณช่วยบำรุงหัวใจ และอีกชนิดคือเปราะหอม นำมาใช้ปรุงแต่งอาหารให้มีกลิ่นหอม ช่วยดับกลิ่นคาวทั้งหลายในอาหารช่วยให้อาหารน่ารับประทานยิ่งขึ้น หรือทางภาคเหนือเขาก็นำมาทำกระแจะ เป็นต้น

บ้านเรามีพืชที่ใช้กลิ่นหอมและน้ำมันหอมระเหยไม่น้อยกว่า 400 ชนิด นอกจากนี้ยังมีพืชตระกูลเครื่องเทศ ที่ให้น้ำมันหอมระเหยอีกจำนวนหลายชนิดที่น่าสนใจ แต่คนไทยกลับไปสนใจน้ำหอมสังเคราะห์ของฝรั่ง

ในขณะที่ฝรั่งต่างชาติทั้งหลายกลับชอบกลิ่นหอมจากธรรมชาติของไทย ๆ ที่ให้ความหอมเย็นสดชื่น เพราะฉะนั้นใครที่มีตำรับการทำน้ำหอมหรือเครื่องหอมเด็ด ๆ ทั้งหลายก็ควรต้องจดสิทธิบัติคุ้มครองไว้ป้องกันการไม่ให้ต่างชาติเอาไป

พูดถึงการใช้กลิ่นหอมในการบำบัดเยียวยาแล้ว อยากจะส่งเสริมให้ใช้กลิ่นหอมตามหลักธาตุ 4 ดิน น้ำ ลม ไฟ และบรรยากาศแบบไทย อันนี้น่าจะเหมาะกับคนไทยมาก ธาตุดิน ก็ใช้กลิ่นจากบุหงาผสมกับกระชาย กับกลิ่นพริกไทยดำ ธาตุน้ำใช้กลิ่นดอกหญ้า ดอกกล้วยไม้ ตะไคร้ ตะไคร้หอม กุหลาบ ธาตุลมควรใช้กลิ่นมะกรูด ตะไคร้หอม ขมิ้นชัน ธาตุไฟเหมาะกับกลิ่นน้ำมันระกำ กุหลาบ ยูคาลิปตัส สำหรับวิธีการใช้ตามธาตุเจ้าเรือนนั้น อาจจะใช้แบบถุงหอม หรือกลิ่นหอมระเหยก็ได้ แต่ที่นิยมอีกประเภทหนึ่งคือการนวดน้ำมันนั่นเอง

การนวดด้วยน้ำมันหอมระเหย จะช่วยคลายเครียดได้เป็นอย่างดี วิธีง่าย ๆ คือ ให้เอาดอกไม้ลอยน้ำจนมีกลิ่นหอม แล้วเอาผ้าชุบน้ำนั้นลูบไล้ทั่วตัว โดยการนอนคว่ำมีผ้าปิดมิดชิด แล้วค่อย ๆ เปิดผ้าทีละส่วนลูบไปเรื่อยๆ เพื่อไม่ให้กลิ่นหอมนั้นระเหยเร็วเกินไป และถ้าเป็นการนวดด้วยน้ำมันก็ให้ใช้วิธีการเหมือนกันแต่ควรจะมีน้ำมันพื้นฐานคือใช้น้ำมันพืชโดยทั่วไปของเรานี่แหละ แต่ถ้าจะให้ดีควรใช้น้ำมันงาหรือน้ำมันมะพร้าว ซึ่งมีสรรพคุณในการบำรุงรักษากระดูกและเส้นต่าง ๆ ในร่างกายของเรานี้ผสมกับน้ำมันหอมระเหยตามธาตุเจ้าเรือน แล้วใช้นวดตามลำตัว เช่นเดียวกัน

การนวดต้องนวดด้วยอารมณ์ที่ผ่อนคลาย ผู้นวดจะได้ถ่ายทอดพลังความรู้สึกที่ดี ๆ ผ่านมือไปสู่ผู้นวดจะทำให้ผู้นวดได้รับความสบายและผ่อนคลาย และการนวดตรงบริเวณข้อต่อแต่ละส่วน ซึ่งเป็นจุดที่น้ำเหลืองไหลผ่านด้วยดี ที่โบราณเรียกว่า เส้นกาลทารี เส้นนี้จะเป็นจุดกำเนิดเส้นที่แยกออกจากท้อง แยกออกเป็น 4 แขนง โดย 2 เส้นที่ผ่านขึ้นไปตามซี่โครงสุดท้ายข้างละเส้น และต่อขึ้นไปที่สะบักในข้างซ้ายและขวา แล่นไปที่ต้นคอวนตลอดศีรษะลงมาที่หลังแขนทั้งสองข้าง และแตกออกไปที่ข้อมือเป็น 5 แถว ตามนิ้วมือ ส่วนอีก 2 เส้น แล่นไปตามหน้าขาทั้ง 2 ข้างลงไปยังหน้าแข้งหยุดที่ข้อเท้าแตกออกเป็น 5 แขนงตามนิ้วเท้า นี่เป็นเพียงหนึ่งในเส้นสิบ ที่ใช้ให้เห็นว่าการนวดแต่ละเส้นจะเชื่อมโยงไปยังจุดต่าง ๆ ได้ซึ่งผลต่อระบบการรักษาสุขภาพร่างกายทุกส่วน จะเห็นว่าศาสตร์การแพทย์แผนไทยนั้นสามารถอธิบายได้ว่ามีผลต่อระบบของร่างกายมนุษย์อย่างไร เส้นทั้งหมดนี้มีสิบเส้นและมีจุดออกที่บริเวณใบหน้าและแขน ขาทั้งสองข้าง ดังนั้นการนวดหน้า กดตรงจุดบริเวณหน้าจะช่วยผ่อนคลายความเครียดได้

สำหรับการนวดน้ำมันนั้นควรจะอยู่ในห้องที่มิดชิดพอสมควร และควรต้องมีบุคคลที่ 3 ด้วย ในกรณีที่เราไปนวดตามสถานบริการอื่น ๆ เพื่อป้องกันปัญหาเรื่องความไม่เหมาะสมต่าง ๆ แต่จริง ๆ แล้ววัฒนธรรมการนวดไทยก็ไม่มีการเปลือยกายอย่างที่เคยเป็นข่าวครึกโครม ถ้าสถานบริการไหนมีบริการนวดน้ำมันหรือนวดแบบอื่นๆ ก็ตามน่าจะมีชุดเปลี่ยนเป็นแบบเสื้อคอกระเช้านุ่งผ้าถุง ก็จะได้บรรยากาศแบบไทย ๆ น่ารักดี พนักงานนวดก็ควรแต่งชุดไทยจะเป็นเสื้อคอกระเช้า โจงกระเบนก็กระฉับกระเฉงเข้าท่าเหมือนกัน เราอย่าไปตามฝรั่งเขามาก อยากให้ยึดเอกลักษณ์ความเป็นไทยไว้ให้ยืนยาว แล้วเราจะสามารถขายได้ทั้งวัฒนธรรมการแต่งกาย และรสมือจากการนวด สำหรับในครอบครัวถ้านวดกันเองก็ใส่เสื้อผ้าตามสบาย