วลี  มโนมัธย์

ดร.ฤกษ์  ศยามานนท์(ที่ปรึกษาในการเขียนและเรียบเรียง)

กรมวิชาการเกษตร บางเขน กรุงเทพฯ

ไหมไทยมีชื่อเสียงเป็นที่ยอมรับในความสวยสดงดงามอันเนื่องมาจากแสงที่ทอส่งแวววามอยู่ในเนื้อผ้าที่แตกต่างไปจากผ้าไหมทั่ว ๆ ไป การทอผ้าไหมแต่เดิมนั้นทำกันเป็นอุตสาหกรรมในครอบครัวไว้ใช้เองหรือขายภายในประเทศ กรรมวิธีการผลิตผ้าไหมทำด้วยมือทุกขั้นตอน ส่วนใหญ่จะเป็นลักษณะของเกษตรอุตสาหกรรมครบวงจรของครอบครัวเกษตรกรภาคตะวันออกเฉียงเหนือโดยเริ่มจากการปลูกหม่อนเพื่อเก็บใบไปเลี้ยงหนอนไหม จนเมื่อหนอนไหมทำรังแล้วก็จะเก็บรังไหมมาสาวด้วยวิธีการง่าย ๆ แล้วใช้เป็นทั้งไหมเส้นยืนและเส้นพุ่ง นำเส้นไหมที่สาวมาย้อมด้วยสีธรรมชาติที่มีอยู่ในส่วนต่าง ๆของต้นไม้ เช่น เข และคราม เป็นต้น

ลักษณะของผ้าไหมที่ได้มีความแตกต่างจากผ้าไหมต่างประเทศ บางชนิดมีลักษณะเป็นปุ่มปมและมีลวดลายสวยงามแปลกตาพร้อมทั้งความมันแวววาวชาวต่างประเทศส่วนใหญ่ชอบและนิยมผลิตภัณฑ์ที่ทำด้วยมือ เพราะการทำด้วยมือทำให้ได้ผลิตภัณฑ์ที่ประณีตสวยงามผิดกับการทำด้วยเครื่องจักร ยิ่งเป็นผ้าไหม ซึ่งปกติเป็นของมีค่ากว่าผ้าที่ผลิตจากเส้นใยธรรมชาติหรือเส้นใยสังเคราะห์อยู่แล้ว เมื่อใช้กรรมวิธีที่ทำด้วยมือทั้งหมด จึงทำให้ผ้าไหมของไทยเป็นสิ่งล้ำค่ามากสำหรับชาวต่างประเทศ

ลักษณะเด่นของไหมไทยที่กล่าวขวัญกันมากและสามารถมองเห็นอย่างเด่นชัด คือ ลักษณะเนื้อผ้าที่เป็นปุ่มปมของผ้ามัดหมี่ ทำให้บางคนเข้าใจผิดว่าลักษณะปุ่มปมเป็นลักษณะที่ดีของผ้าไหมไทย ความจริงลักษณะของเส้นไหมที่มีปุ่มปมเป็นลักษณะที่ด้อยในการจัดลำดับชั้นคุณภาพของไหม เส้นไหมที่ดีจะต้องมีเส้นเรียบสม่ำเสมอ ชาวต่างชาติหรือแม้ คนไทยบางคนชอบผ้าไหมที่มีปุ่มปมเพราะดูแล้วแปลกตา นั่นคือค่านิยมของผู้ใช้ซึ่งมิได้หมายความว่าผลิตภัณฑ์นั้นจะต้องมีคุณภาพดีตามมาตรฐานเสมอไป การปรับปรุงเส้นไหมในด้านวิชาการจะต้องพิจารณาแยกระหว่างคุณภาพกับค่านิยม เพื่อรักษามาตรฐานคุณภาพผลิตภัณฑ์ที่แท้จริงไว้ด้วย… Read More