จำปา มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า ไมคีเลีย จำปาก้า ( Michelia chempaca, Linn ) อยู่ในตระกูล แมคโนลิเอซี่( Magnoliaceae ) จำปา ภาษาสันสกฤตเรียก จำปากะ (champaka) จำปาเป็นไม้ยืนต้นขนาดกลาง ไม่ชอบที่ลุ่มให้มีน้ำถ่ายเทได้ตลอด ใบโตยาวรูปไข่คล้ายใบมะนาว เชื้อว่าน้ำคั้นจากใบแก้โรคลำไส้ใหญ่อักเสบ ดอกออกระหว่างง่ามใบกับลำต้นสีเหลืองอมส้ม ดอกเดี่ยวมีกลิ่นหอมแรง เริ่มส่งกลิ่นหอมในเวลาตอนเช้าและกลิ่นค่อยๆ อ่อนลงในตอนเที่ยงและบ่าย ให้ดอกเกือบตลอดปี ดอกมีกลิ่นหอมบำรุงหัวใจ ระงับอาการเกร็ง บำรุงธาตุ ขับปัสสาวะ ขับลมในลำไส้ นํ้ามันจากดอกทาแก้ปวดศีรษะและตาบวม ผลเป็นฝักคล้ายฝักมะขามเทศมีเมลืดเล็กๆ สีแดงคล้ายมะกลํ่าตาช้าง แพทย์แผนโบราณเชื่อว่าผลและเมล็ดรักษาแผลที่เท้าและเท้าแตก และเชื่อว่าน้ำมันจากเมล็ดจำปาทาหน้าท้องแก้ท้องอืดเฟ้อ เปลือกต้นเชื่อว่าเป็นยาบำรุงหัวใจ แก้ไข้ ขับเสมหะ และเป็นยาฝาดสมาน กะพี้แก้พิษสำแดง แก่น แก้แผลเรื้อรัง ยางจากต้นแก้ริดสีดวง และเชื่อว่ารากจำปาผสมกับกากนมพอกฝีให้สุกเร็วระงับความอักเสบ เป็นยาถ่ายขับเลือดเสีย

ต้นจำปามักปลูกกันตามสวนหรือตามวัด ทางภาคเหนือปลูกไว้บริเวณบ้านกันมาก จำปาเป็นพืชที่ปลูกยาก อายุไม่ใคร่ยืน ผู้ปลูกมักจะถือเป็นต้นไม้เสี่ยงทาย คือถ้าต้นจำปาผลิดอกออกผลงอกงามดีถือว่าเจ้าของจะเจริญรุ่งเรืองดี แต่ถ้าต้นจำปาหงอยเหงาทำท่าคล้ายจะตาย ถือว่าเจ้าของจะหมดสิ้นวาสนาหรืออายุสิ้นลง เป็นความเชื่อที่ถือกันมาแต่โบราณกาลแล้ว

สรุปสรรพคุณ

น้ำคั้นจากใบเชื่อว่า แก้โรคลำไส้ใหญ่อักเสบ

ดอกมีกลิ่นหอมบำรุงหัวใจ ระงับอาการเกร็ง บำรุงธาตุ ขับปัสสาวะ ขับลมในลำไส้

น้ำมันจากดอกทาแก้ปวดศีรษะ และตาบวม

ผลและเมล็ด เชื่อว่ารักษาแผลที่เท้าและเท้าแตก

น้ำมันจากเมล็ด ทาแก้ท้องอืดเฟ้อ

เปลือกต้น เชื่อว่าเป็นยาบำรุงหัวใจ แก้ไข้ ขับเสมหะ และเป็นยาฝาดสมาน

พี้ เชื่อว่า แก้พิษสำแดง

แก่น เชื่อว่า แก้แผลเรื้อรัง

ยางจากต้น เชื่อว่า แก้ริดสีดวง

ราก เชื่อว่าผสมกับกากนม พอกฝีให้สุกเร็ว ระงับความอักเสบ เป็นยาถ่าย ขับระดู