มะแว้ง มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า โซลานุม ไตรโลมาตุ้ม (Solanum trilobatum) อยู่ในตระกูลโซลานาซี ( Solanaceac ) หรือเรียกอีกชื่อว่า มะแว้งขม มะแว้งมี ๒ ชนิด คือ มะแวงเครือ กับมะแว้งต้น มะแว้งเป็นพืชขนาดเล็กขนาดต้นมะเขือพวง ตามต้นและกิ่งมีหนาม ใบมีขนนิ่ม รสขมเป็นยาบำรุงธาตุเจริญอาหาร แก้ไอ โดยต้มหรือตำเป็นผง ดอกออกเป็นช่อสีม่วง เกสรสีเหลือง ผลกลมขนาดเท่าๆ กับผลมะเขือพวง ผลอ่อนสีเขียว ผลแก่สีแดง ผลมะแว้งรับประทานเป็นผัก เป็นยา ยาขับลม แพทย์แผนโบราณเชื่อว่าผลมะแว้งช่วยบำบัดโรคเบาหวาน ช่วยให้นํ้าตับอ่อนเดินสะดวกขึ้น ผลมะแว้งสุกเชื่อว่าเป็นยาแก้ไอได้ดี ส่วนรากมะแว้งใช้เป็นยาขับกัดเสมหะน้ำลายเหนียว แก้ไอ ขับปัสสาวะ และมีรสขม เป็นยาบำรุงธาตุ

ความเชื่อต่างๆ เหล่านี้น่าจะมีการพสูจน์ให้แน่นอน ซึ่งสามารถนำมาใช้แทนยาแผนปัจจุบนซึ่งมีราคาแพงมาก และมะแว้งยังเป็นพืชสวนครัวที่สามารถบริโภคเป็นอาหารประจำวัน แทนการรับประทานยา และเป็นการแก้ต้นเหตุซึ่งเป็นการสิ้นเปลืองน้อยกว่าการแก้ปลายเหตุ และอาจเป็นพืชเศรษฐกิจอีกชนิดหนึ่ง

สรุปสรรพคุณ

แพทย์แผนโบราณเชื่อว่า

ใบมะแว้ง รสขม เป็นยาบำรุงธาตุ เจริญอาหาร แก้ไอ โดยต้มหรือตำเป็นผง

ผล รับประทานเป็นผักและปรุงอาหารได้หลายชนิด เชื่อว่าช่วยบำบัดโรคเบาหวาน ช่วยให้น้ำตับอ่อนเดินสะดวกขึ้น

ผลสุก เชื่อว่าเป็นยาแก้ไอได้ดี

ราก เชื่อว่าตำหรือต้มรับประทานเป็นยาขับกัดเสมหะน้ำลายเหนียว แก้ไอ ขับปัสสาวะ และเป็นยาบำรุงธาตุ