หงอนไก่ไทย (Ngonkai thai) หงอนไก่ดง หงอนไก่ดอกกลม หงอนไก่ฟ้า (ไทย) ดอกด้าย หงอนไก่ ด้ายหางหมา (เชียงใหม่)
เป็นพืชล้มลุก อายุปีเดียว (annual) ลำต้นกลมเรียบ ไม่มีขน ตั้งตรง มีกิ่งก้านสาขา สูง 0.5-1.5 ม.
ใบ เป็นใบเดี่ยว ออกสลับข้างกัน รูปหอกเรียว ยาวสู่ปลายฐานใบสอบลงสู่เส้นกลางใบ ใบยาว 5-15 ซม. กว้าง 0.7-2.5 ชม. ใบตอนปลายยอดจะมีขนาดเล็กกว่าที่โคนต้น ก้านใบยาว 0.3-1.7 ซม.
ดอก ออกเป็นช่อ (spike) รูปทรงกระบอก และเรียวแหลมสู่ปลาย ช่อดอกโดยทั่วไป มักเป็นช่อเดี่ยวๆ แต่อาจพบแตกสาขาบ้าง ช่อดอกทั่วไปยาว 3-10 ซม. แต่อาจพบยาวขึ้นไปถึง 28 ซม. เส้นผ่าศูนย์กลาง 1-1.3 ซม. ก้านช่อดอกมีแนวสันตามยาว ช่อดอกประกอบด้วยดอกย่อยจำนวนมาก ดอกมีแผ่นสีขาวบางใสติดอยู่ (bract and bracteoles) มีลักษณะรูปหอกกว้าง ปลายแหลม ยาว 0.4 ซม.
กลีบเลี้ยงและกลีบดอก (perianth) เป็นรูปหอก จะเปลี่ยนจากสีขาวใส เป็นสีชมพู หรือมีสีชมพูตามลายเส้นซึ่งมี 1 เส้นบนกลีบดอก กลีบดอกยาว 0.8-1 ซม. เกสรตัวผู้ 5 อัน โคนของก้านเกสรตัวผู้ติดกันเป็นรูปถ้วย อับเรณูมี 2 เซล เกสรตัวเมีย มี 1 อัน ท่อรังไข่ยาว 3-5 มม.
ผล (capsule) รูปทรงกลมยาว 3.5 มม. ภายในมี 1-9 เมล็ด ผลเปิดออกเป็นเส้นรอบวงตามขวาง คล้ายเปิดฝา
เมล็ด กลมนูนออกสองข้างคล้ายเลนส์ เมื่อแก่จัดจะมีสีดำมัน เส้นผ่าศูนย์กลาง 1-1.5 มม. เป็นพืชที่มีระบบรากแก้ว
ขยายพันธุ์ โดยอาศัยเมล็ด พบริมทาง ที่รกร้าง ที่สาธารณะ และพื้นที่เพาะปลูกบ้างประปราย