กล้วยน้ำว้า
ชื่อวิทยาศาสตร์ Musa sapientum Linn.
ชื่ออื่น ๆ –
ชื่ออังกฤษ Banana
วงศ์ Musaceae
ลักษณะ ไม้ล้มลุก เมื่อออกลูกแล้วต้นก็จะตาย สูง 3-5 เมตร มีลำต้นใต้ดิน ส่วนที่โผล่มาเหนือดิน คือกาบใบหุ้มซ้อนกันให้เห็นใบเป็นรูปขอบขนาน ช่อดอกหรือปลีมีริ้วประดับสีแดงคลํ้าหุ้มดอก ดอกที่อยู่ส่วนโคนเป็นดอกสมบูรณ์เพศ ดอกที่อยู่ส่วนปลายเป็นดอกตัวผู้
ส่วนที่ใช้ กล้วยนํ้าว้าดิบทั้งเปลือก หรือกล้วยนํ้าว้าห่าม ๆ
สารสำคัญ แป้ง ไวตามินเอ ไวตามินบี ไวตามินซี และเกลือแร่อื่น ๆ
สรรพคุณ รักษาอาการท้องเดิน
วิธีใช้ รับประทานครั้งละหนึ่งหรือครึ่งผล
การขยายพันธุ์และการปลูก
แยกหน่อมาปลูก กล้วยชอบดินร่วนค่อนไปทางเหนียวการอุ้มนํ้าดี แต่ไม่ชอบให้มีนํ้าขัง เมื่อปลูกไปสักระยะหนึ่งจะมีหน่อแทงออกมา ให้แยกหน่อที่แทงออกมาใหม่ออก เหลือกอละเพียง 2-3 ต้น เพื่อต้นเดิมจะได้โตและแข็งแรงดี
ทับทิม
ชื่อวิทยาศาสตร์ Punica granatum Linn.
ชื่ออื่น ๆ เซียะลิ้ว (จีน) พิลา (หนองคาย) มะก่องแก้ว (น่าน) มะเก๊าะ (เหนือ)
ชื่ออังกฤษ Pomegranate
วงศ์ Punicaceae
ลักษณะ ไม้พุ่มยืนต้นสูง 2-4 เมตร แตกกิ่งก้านสาขามาก ใบเดี่ยวเรียงตัวตรงกันข้าม หรือบางครั้งออกสลับ รูปยาวรี ยอดอ่อนสีแดงหรือสีเขียวอ่อน ดอกมีทั้งสีแดง และสีขาว กลีบเลี้ยงติดกันมี 5-7 กลีบ กลีบดอก 5-7 กลีบ เกสรตัวผู้มีจำนวนมาก รังไข่เป็นแบบฝังใน (inferior) ผลกลมเป็นแบบ berry เปลือกผลมีสีน้ำตาลปนเหลืองหรือแดง ภายในมีเมล็ด ด้านนอกของเมล็ดมีลักษณะฉํ่านํ้า
ส่วนที่ใช้ เปลือกผลแห้ง
สารสำคัญ แทนนิน
สรรพคุณ รักษาอาการท้องเดิน ปวดท้อง แก้บิด นำเปลือกมาฝนกับนํ้าฝนหรือนํ้าปูนใสให้ข้น รับประทานครั้งละ 1-2 ช้อนแกง รักษาอาการท้องเดิน หรือนำเปลือกแห้งครั้งละ 3-5 กรัม ต้มกับน้ำ รับประทานวันละ 2 ครั้ง รักษาอาการบิด ที่มีอาการปวดเบ่งและมีมูกหรือเลือด
การรขยายพันธุ์และการปลูก
ตอน ปักชำ หรือเพาะจากเมล็ด ทับทิมชอบดินร่วนซุยมีอินทรีย์วัตถุสูง ไม่ชอบนํ้าขัง หมั่นดูแลกำจัดพวกเพลี้ยแป้ง และหนอนกินใบ
ฝรั่ง
ชื่อวิทยาศาสตร์ Psidium guajava Linn.
ชื่ออื่น ๆ จุ่มโป่ (สุราษฎร์) มะก้วย (เหนือ) ยะริง สีดา(นครปฐม)
ชื่ออังกฤษ Guava
วงศ์ Myrtaceae
ลักษณะต้น ไม้พุ่มขนาดกลางสูง 3-5 เมตร เปลือกต้นเรียบ มีลายน้ำตาลอ่อนสลับเขียว ใบเดี่ยวเรียงตัวเกือบตรงข้าม รูปขอบขนาน มีขนมากที่ท้องใบ ช่อดอกมี 1-3 ดอก กลีบเลี้ยงสีเขียว เชื่อมติดกับรังไข่ มี 4-5 กลีบ กลีบดอกมีสีขาว แยกจากกัน 4-5 กลีบ มีเกสรตัวผู้มาก ผลเป็นแบบ berry เมื่อสุกจะมีกลิ่น ส่วนที่ใช้ ผลดิบ ใบเพสลาด เปลือกต้น
สารสำคัญ แทนนิน
สรรพคุณ รักษาอาการท้องเสีย ท้องเดิน ใบแก่ 10-15 ใบ ปิ้งไฟ นำมาชงนํ้าดื่ม หรือเปลือกต้นนำไปต้มนํ้าดื่ม หรือผลดิบ 1 ผล ฝนกับน้ำปูนใส ชงรับประทาน เมื่อมีอาการท้องเสีย ท้องเดิน
การขยายพันธุ์และการปลูก
ใช้ตอน ปักชำ ทาบกิ่ง หรือเพาะเมล็ด ปลูกลงในดินร่วนที่นํ้าไม่ขัง หมั่นดูแลกำจัดเพลี้ยแป้งและแมลงวันทอง ที่จะมาเจาะทำลายผล
มังคุด
ชื่อวิทยาศาสตร์ Garcinia mangostana Linn.
ชื่ออื่น ๆ แมงคุด (ไทย)
ชื่ออังกฤษ Mangosteen
วงศ์ Guttiferae
ลักษณะต้น ไม้ยืนต้นสูงประมาณ 10 เมตร มียางเหลืองข้น ใบเดียว ขนาดใหญ่หนาเขียวเป็นมันเรียงตรงกันข้าม ดอกมีทั้งดอกตัวผู้และตัวเมีย ดอกตัวผู้มีสีเหลืองอมแดง ดอกตัวเมียมีสีชมพูเข้ม ผลรูปร่างกลมสีม่วงปนน้ำตาล ส่วนของปลายเกสรตัวเมียและกลีบเลี้ยงติดอยู่กับผล
ส่วนที่ใช้ เปลือกผลแห้ง
สารสำคัญ แทนนิน เรซิน mangostin
สรรพคุณ รักษาอาการท้องเดิน และแก้บิด
วิธีใช้ นำเปลือกผลแห้งครึ่งผลถึงหนึ่งผลต้มกับน้ำปูนใส หรือน้ำฝน รับประทานแก้อาการท้องเดิน หรือใช้เปลือกผลแห้ง 4 กรัม (ครึ่งผล) ย่างไฟให้เกรียมฝนกับน้ำปูนใส รับประทานครึ่งแก้ว
การขยายพันธุ์และการปลูก
เพาะเมล็ด ตอนกิ่ง มังคุดชอบขึ้นในที่ที่มีความชุ่มชื้น ดินร่วนซุยมีอินทรีย์วัตถุมาก ไม่คอยชอบแดดจัด นิยมปลูกสลับกับไม้ผลอื่นเพื่ออาศัยร่มเงา ในการปลูกอาจจะต้องมีการปลูกต้นต้วผู้สลับกับต้นตัวเมีย หรือทาบกิ่ง ตัวผู้ติดบนต้นตัวเมีย
แค
ชื่อวิทยาศาสตร์ Sesbania grandiflora Desv.
ชื่ออื่น ๆ แคบ้าน
ชื่ออังกฤษ Vegetable Humming Bird, Sesban, Agasta
วงศ์ Papilionaceae
ลักษณะต้น ไม้ยืนต้นขนาดเล็ก สูง 5-10 ม. เปลือกต้นแตกเป็นร่องลึก สีน้ำตาลเข้มปนเทา ใบประกอบเรียงตัวสลับใบย่อยเรียงตัวตรงกันข้ามมี 20-40 คู่ ใบเป็นรูปขอบขนาน ช่อดอกเป็นแบบ raceme เกิดที่ซอกใบ 1-5 ดอก กลีบเลี้ยงสีเขียวติดกัน แยกเว้าเป็น 2 กลีบ กลีบดอกแบบ papilionaceous (ดอกถั่ว) เกสรตัวผู้ 10 อัน เกสรตัวเมีย 1 อัน ฝักยาวคล้ายถั่วฝักยาว ยาว 20-40 ซม.
ส่วนที่ใช้ เปลือกลำต้น
สารเคมี แทนนิน และ gum
สรรพคุณ รักษาโรคท้องเดินที่ไม่ใช่บิดหรืออหิวาตกโรค
วิธีใช้ เปลือกขนาดเท่าฝ่ามือ (40 กรัม) ปิ้งไฟหั่นเป็นชิ้น ๆ ต้มกับนํ้าปูนใสหรือนํ้า เอาน้ำดื่ม
การขยายพันธุ์และการปลูก
เพาะเมล็ด แคเป็นพืชที่ขึ้นง่ายทนทานต่อสภาพแห้งแล้ง โรค และแมลงได้ดี ไม่ต้องการบำรุงรักษามากนัก
