ผักเสี้ยน มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า ไกแนนดรอพซิส ไกแนนร้า (Gynandropsis gynandra ( Linn. ) Brig, or G. pentaphella DC ) อยู่ในตระกูล แคพพาริดาซี่ (Capparidaceae) ภาคเหนือเรียกว่า ส้มเสี้ยน
ใบและยอดผักเสี้ยนสด มีสารพิษไฮโดรไซยาไนด์ (Hydrocvanide ) ซึ่งมีผลต่อประสาทส่วนกลาง เวลาจะรับประทานนำมาดองเพื่อขจัดสารพิษไฮโดรไซยาไนด์ แล้วนำมาทำเป็นผักจิ้ม
ใบผักเสี้ยนดิบมีรสขม แต่หุงต้มแล้วสารแก๊สพิษจะหมดไป รสขมก็จะหายไปด้วย ใบผักเสี้ยนมีกลิ่นนํ้ามันหอมคล้ายกลิ่นมัสตาร์ด มีฤทธิ์ทำให้ผิวหนังร้อนแดง แต่มีรายงานจากรัฐควีนสแลนด์ ประเทศออสเตรเลียว่า ผักเสี้ยนมีพิษต่อลูกแกะ เป็ด ไก่
ใบผักเสี้ยนพอกฝีเพื่อป้องกันมิให้เป็นหนอง ใบผักเสี้ยนบดให้ช้ำทาเพื่อบรรเทาอาการปวดเมื่อย กระตุ้นให้เลือดมาเลี้ยงบริเวณนั้น และมีความเชื่อว่าน้ำคั้นจากใบผักเสี้ยนผสมน้ำมันหยอดหูแก้อาการปวดหู เป็นเพียงความเชื่อเท่านั้น
ใบและเมล็ดมักเสี้ยน เชื่อว่าผสมในยาพื้นบ้านทำให้อาเจียน และทำให้ผิวหนังร้อนแดงเช่นเดียวกับมัสตาร์ด
และเชื่อว่าเมล็ดผักเสี้ยนมีฤทธิ์ขับพยาธิไส้เดือน ทาภายนอกทำให้ร้อน
เมล็ดผสมกับน้ำมันใช้ทาผมฆ่าเหา
เมล็ดทำยาชงขับเสมหะ
ในชวาใช้เมล็ดผักเสี้ยนเป็นอาหารนก
จะเห็นว่าผู้ใหญ่สมัยก่อนถึงแม้จะไม่ได้พิสูจน์ตามหลักวิทยาศาสตร์ ท่านก็มีวิธีบป้องกันสารพิษภายในผักเสี้ยน เราจะไม่เคยเห็นมีผู้ใดรับประทานผักเสี้ยนสดเป็นผักจิ้มเลย จะเห็นแต่รับประทานผักเสี้ยนดองที่กำจัดสารแก๊สพิษไฮโดรไซยาไนด์ออกไปแล้ว
ผักเสี้ยนพบอยู่ตามที่รกร้าง เป็นพืชล้มลุกมีอายุปีเดียวต้นสูงประมาณ ๑ ฟุต บางทีก็ปลูกไว้เป็นอาหารบ้าง ชอบที่ชื้นแฉะทั่วไป เป็นไม้ประดับบ้างเนื่องจากมีดอกสีขาวปนม่วงเล็กน้อย เบ็นช่อสวยงามมาก ขึ้นง่ายโดยใช้เมล็ดซึ่งมีสีน้ำตาลหรือดำ เมล็ดอยู่ภายในผล ที่เป็นฝักยาวแก่เต็มที่แตกได้ตามลำต้นและใบผักเสี้ยนมีขนนิ่มๆ ปกคลุมเมื่อจับจะเหนียวติดมือ ใบมีลักษณะคล้ายนิ้วมือ มี ๓- ๕ ใบ
สรุปสรรรคุณ
ผักเสี้ยนดอง เป็นผักที่กำจัดสารพิษออกแล้วคือไซยาไนด์ แต่ปัจจุบันนี้พบว่าผักเสี้ยนดองมีสารที่ไปทำใหคนสูญเสียวิตามินบีหนึ่ง (Anti thiamine age.1t) แต่คนไทยเราเป็นโรคขาดอาหารน้อยมาก และเรามิได้บริโภคผักเสี้ยนดองเป็นประจำทุกวัน ฉะนั้นการรับประทานผักเสี้ยนดองคงจะไม่มีผลมากเท่าไหร่ที่จะไปทำลายวิตามินบีหนึ่งในร่างกายเรามาก เพียงแต่มาเล่าถึงพิษภัยอาจเกิดขึ้นโดยความรู้เท่าไม่ถึงการณ์
ใบผักเสี้ยน มีฤทธิ์ทำให้ผิวหนังร้อนแดง กระตุ้นให้เลือดมาเลี้ยงบริเวณนั้นได้สะดวก ใช้พอกฝีป้องกันมิให้เป็นหนอง
เมล็ดผักเสี้ยน เชื่อว่ามีฤทธิ์ขับพยาธิไส้เดือน ทาภายนอกแก้ปวดเมื่อย ฆ่าเหา ทำเป็นยาชงขับเสมหะ และในชวาใช้เป็นอาหารนก
