ชะเอมเทศ

ชะเอมเทศ

ชื่อพื้นเมืองอื่นๆ ชะเอมจีน

ชื่ออังกฤษ Licorice

ชื่อวิทยาศาสตร์ Glycyrrhiza glabra Linn.

วงศ์ Leguminosae

ส่วนที่ใช้ ราก และเหง้า

สารสำคัญ กลีเซอไรซิน (glycyrrhizin) ซึ่งอาจเรียกว่ากรด กลีเซอไรซิค(glycyrrhizic acid) หรือกรดกลีเซอรินิค (Glycyrrhinic acid)

ประโยชน์

กลีเซอไรซินเป็นสารรสหวานที่ใช้กันมานานแล้ว สารนี้หวานกว่านํ้าตาลซูโครสประมาณ 100 เท่า ความหวานของกลีเซอไรซินอยู่ได้นาน และใช้เวลานานกว่าจะเริ่มรู้สึกหวาน รากชะเอมเทศใช้เป็นสารแต่งรสหวาน แต่งกลิ่น และมีฤทธิ์ขับเสมหะช่วยทำให้ชุ่มคอ แก้ไอได้อีกด้วย ปัจจุบันใช้สารสกัดจากรากชะเอมเทศแต่งรสหวานในลูกกวาด และใช้แต่งรสบุหรี่อีกทั้งใช้ผสมในยาแก้ไอบางชนิดอีกด้วย

ชะเอมเทศเป็นพืชในแถบทะเลเมดิเตอร์เรเนียน มีปลูกเป็นการ ค้าในประเทศสเปน ฝรั่งเศส อิตาลี ตะวันออกกลาง และรัสเซีย กลีเซอไรซินที่พบในรากชะเอมเทศพบอยู่ในรูปของเกลือโปแตสเซียม แคลเซียม และแมกนีเซียม ด้วยเหตุที่กลีเซอไรซินมีสูตรโครงสร้างสัมพันธ์กับคอร์ติโคสเตียรอยด์ (corticosteroid) จึงอาจทำให้มีฤทธิ์ข้างเคียงคล้ายสเตียรอยด์เมื่อใช้ในขนาดสูงๆ หรือใช้ติดต่อกันเป็นเวลานานๆ ได้ เช่นอาจทำให้เกิดการคั่งของนํ้าในร่างกาย มีการสูญเสียโปแตสเชียม และทำให้ความดันโลหิตสูง เป็นต้น ปัจจุบันมีผู้เตรียมอนุพันธ์ในรูปของเกลือแอมโมเนียม (ammonium glycyrrhizin) ซึ่งสารนี้ได้รับการยอมรับจากองค์การอาหารและยาของประเทศสหรัฐอมริกา (FDA) ว่าปลอดภัย ใช้เป็นสารแต่งรสหวานและสารที่ทำให้เกิดฟอง