สมุนไพรแก้ฟกชํ้า ช่วยให้แผลหายเร็ว
ชื่อพื้นเมืองอื่นๆ ผักหนอก ผักแว่น
ชื่ออังกฤษ Asiatic Pennywort
ชื่อวิทยาศาสตร์ Centella asiatica Urban
วงศ์ Umbelliferae
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
บัวบกเป็นพืชล้มลุก ขึ้นเป็นกอติดดิน มีอายุหลายปี ลำต้นเลื้อยไปตามพื้นดิน แตกราก และใบตามข้อ ใบเป็นใบเดี่ยว รูปไต ออกเป็นกระจุกตามข้อ ขอบใบหยัก ก้านใบยาว ดอกเดี่ยวหรือเป็นช่อเล็กๆ ประมาณ 3-4 ดอก ดอกสีม่วงแดง ผลแบน บัวบกขยายพันธุ์โดยใช้เมล็ดและไหล ตัดแยกไหลที่มีต้นอ่อนและมีรากงอก นำไปปลูกที่ชื้นแฉะ แต่ต้องมีแดดพอสมควร เป็นพืชที่ขึ้นง่าย
ส่วนที่ใช้เป็นยา ต้น และใบสด
ช่วงเวลาที่เก็บเป็นยา
เก็บใบที่สมบูรณ์เต็มที่
สารสำคัญ
ในลำต้นและใบมีสารที่สำคัญคือ กรดมาดีคาสสิค (madecassic acid), กรดเอเซียติก (asiatic acid) สารเหล่านี้จะมีฤทธิ์ในการสมานแผล ช่วยทำให้แผลหายเร็วขึ้น และแผลเป็นมีขนาดเล็ก และยังมีฤทธิ์ฆ่าเชื้อแบคทีเรียที่เป็นสาเหตุทำให้เกิดเชื้อหนองได้อีกด้วย
ประโยชน์ในการรักษา
1. ใช้รักษาแผลสด แผลเรื้อรัง หรือแผลหลังผ่าตัด
บัวบกจะช่วยลดอาการอักเสบ ช่วยให้แผลหายเร็ว และแผล
เป็นมีขนาดเล็ก
2. ใช้รักษาแผลไฟไหม้ นํ้าร้อนลวก
วิธีใช้ ใช้บัวบกสดทั้งต้น 1 กำมือ ล้างนํ้าให้สะอาด ตำให้ละเอียด คั้นเอานํ้าทาบริเวณที่เป็นแผลบ่อยๆ ใช้กากพอกด้วยก็ได้ จะช่วยลดอาการอักเสบ และทำให้แผลหายเร็วขึ้น ปัจจุบันทดลองทำในรูปครีมของสารสกัดจากบัวบก 1%ใช้ได้ผลดี
3. แก้อาการฟกชํ้า ช่วยให้เลือดกระจายตัว
ชาวจีนเชื่อกันว่าบัวบกแก้ฟกช้ำ แก้ช้ำใน ทำให้เลือดกระจายตัวหายฟกช้ำได้ดี แก้กระหายนํ้า และบำรุงร่างกายได้อีกด้วย
วิธีใช้ มักใช้ในรูปของผักสดและเตรียมเป็นเครื่องดื่ม ประเทศฝรั่งเศสมีการพัฒนายาจากบัวบก โดยทำในรูปของครีมทาแผล ยาผงโรยแผล ยาเม็ดรับประทาน พลาสเตอร์ปิดแผล และในรูปยาฉีด เพื่อใช้รักษาแผลสด และแผลหลังผ่าตัด ในประเทศไทยมีผู้ทดลองเตรียมครีมจากสารสกัดบัวบกเพื่อใช้ทาแผลและบริเวณฟกช้ำ ใช้รักษาได้ผลดี