ส้ม มีชื่อทางวิทยาสาสตร์ว่า ซิตุ๊ส สปีซี่ (citrus spp.) อยู่ในตระกูล รูตาชี่ ( Rutaceae ) ส้มเป็นไม้พื้นเมืองทางภาคเหนือของอินเดียและนำไปปลูกทั่วไป ส้มมีหลายชนิดด้วยกัน มีชื่อต่างๆ กันดังนี้ คือ

ส้มเขียวหวาน มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Citrus nobilis

ส้มเกลี้ยง มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Citrus aurantium

ส้มจีน มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Citrus sinensis

ส้มโอ มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Citrus grandis

ส้มมะงั่ว มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Citrus medica

ส้มมือ มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Citrus medica var.

sarcodatylis ดอกมีกลิ่นหอม

ส้มจิ๊ด มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Citrus japonica

ฯลฯ

ส้มเหล่านี้ เป็นไม้พุ่มขนาดกลาง ก้านใบมีปีกออกมาคล้าย เป็นใบอีกใบหนึ่ง ดอกเดี่ยวมีสีขาวมีกลิ่นหอมมาก เนื่องจากดอกส้มมีกลิ่นหอมของน้ำมันหอมระเหย ซึ่งประกอบด้วย terpene alcohol 50% มี I – linalol, d – alpha – terphenol, geraniol, nerol และ hydrocarbon 35% เป็น pinene ใช้เเต่งกลิ่นยา นํ้าหอม และเครื่องสำอางค์ ดอกส้มแต่ละชนิดมีกลิ่นหอมของนํ้ามันหอมระเหยไม่เท่ากัน ประกอบด้วย d-limonene จำนวนมาก decyclic aldehyde, linalool และ methyl ester ของ anthanylic acid น้ำมันผิวส้มใช้เป็นยากระตุ้น ทำให้หอมแต่งกลิ่นในยาเตรียม เครื่องดื่ม ลูกกวาด ขนมปัง เนื้อภายในผล ประกอบด้วยวิตามินซีสูง นํ้าภายในผลส้มนำมาทำเป็นเครื่องดื่มสมุนไพรได้ดี รับประทานเป็นผลไม้ช่วยรักษาโรคเลือดออกตามไรฟัน และช่วยป้องกันมิให้เป็นหวัดง่ายด้วย ช่วยระบายอ่อนๆ

วิธีทำน้ำส้ม

ชงนํ้าตาลด้วยน้ำร้อนพอละลายเติมเกลือเล็กน้อยตามชอบ แส้วคั้นน้ำส้มผสมลงไป คนให้เข้ากันดี ชิมรสตามชอบ อาจดื่มอุ่นๆ หรือใส่น้ำแข็งดื่มแก้กระหาย ทำให้ชุ่มคอชื่นใจดี หรือนำไปปั่นทำไอสครีม ได้วิตามินซี ทำให้ชุ่มคอชื่นใจ

สรุปสรรพคุณ

ดอกส้ม มีกลิ่นหอมของน้ำมันหอมระเหยใช้เเต่งกลิ่นยา น้ำหอม และเครื่องสำอางค์

น้ำมันหอมระเหยจากผิวส้ม ใช้เป็นยากระตุ้น แต่งกลิ่นยาเตรียม เครื่องดื่ม ลูกกวาด ขนมปัง

เนื้อภายในผล เป็นผลไม้ประกอบด้วยวิตามินซี ช่วยรักษาเลือดออกตามไรฟัน ป้องกันมิให้เป็นหวัดง่าย ช่วยระบายอ่อนๆ

น้ำภายในผล นำมาทำเป็นเครื่องดื่มสมุนไพรที่มีคุณค่า รักษาเลือดออกตามไรฟัน ป้องกันหวัด และช่วยระบายอ่อนๆ